słownik fotograficzny

Poniżej prezentujemy słownik terminów fotograficznych dzięki któremu każdy poszerzy swoją wiedzę z zakresu teorii fotografii.

A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U V W X Z

 


Aberracja chromatyczna, chromatyzm – cecha soczewki lub układu optycznego, wynikająca z różnych odległości ogniskowania (ze względu na różną wartość współczynnika załamania) dla poszczególnych barw widmowych światła (różnych długości fali światła). W rezultacie występuje rozszczepienie światła, które widoczne jest na granicach kontrastowych obszarów pod postacią kolorowej obwódki.
Aberracja chromatyczna występuje również w soczewce ludzkiego oka, powodując barwne obwódki (pomarańczowe i niebieskie) wokół ciemnych przedmiotów na jasnym tle. W przypadku układów optycznych (teleskopy, obiektywy fotograficzne etc.) jest to wada pogarszająca jakość odwzorowania.

Aberracja sferyczna – cecha soczewki, układu optycznego, obiektywu lub zwierciadła sferycznego, polegająca na odmiennych długościach ogniskowania promieni świetlnych ze względu na ich położenie pomiędzy środkiem a brzegiem urządzenia optycznego – im bardziej punkt przejścia światła zbliża się ku brzegowi urządzenia (czyli oddala od jego osi optycznej), tym bardziej uginają się promienie świetlne.
W modelu nieskończenie cienkiej soczewki pomija się jej grubość. W takim wypadku wszystkie padające na nią promienie, niezależnie od ich odległości od osi optycznej, skupiają się w jednym punkcie (w przypadku soczewki rozpraszającej – mają ognisko pozorne w jednym punkcie). Natomiast każda rzeczywista soczewka, której powierzchnie są sferami, ma skończoną grubość, dlatego występuje w niej aberracja sferyczna, zależna od rozmiarów soczewki i materiału, z którego jest wykonana.Efektem tego rodzaju aberracji jest spadek ostrości obrazu w całym polu widzenia.Aberracja sferyczna jest jedną z aberracji optycznych.

Aberracje – Błędy optyczne (wady soczewki) objawiające się zniekształceniem ostrości, barw lub geometrii obrazu. Można je skorygować, a czasem nawet wyeliminować, za pomocą odpowiedniej (wielosoczewkowej) konstrukcji układu optycznego, silnego przymknięcia przysłony, a także odpowiednich funkcji programów graficznych.

Achromat – układ optyczny (np. obiektyw), grupa dwóch soczewek – skupiającej i rozpraszającej – zrobionych z gatunków szkła o różnej dyspersji (np. szkła kronowego i flintowego) połączonych razem. Umożliwia korekcję aberracji chromatycznej dla światła o dwóch określonych długościach fal (zazwyczaj dla światła czerwonego i niebieskiego). Dla światła o innych długościach fal aberracja nie zostaje całkowicie wyeliminowana, ale znacznie zmniejszona (jest to tzw. chromatyzm wtórny).
Dokładniejszą korekcję aberracji chromatycznej zapewnia układ 3 lub więcej soczewek, np. apochromat.

Altana – Rodzaj dawniejszego atelier z oszkloną ścianą i sufitem przesłanianymi kotarami, bez oświetlenia sztucznego. Dziś w związku z rozwojem oświetlenia elektrycznego wyszły z użytku.

Ambrotypia – jedna z dawniejszych, stosowanych od 1852 roku, pozytywowych technik fotograficznych, pozwalająca uzyskać jeden unikalny obraz. Jasny wyciąg srebrowy cienko wywołanej mokrej płyty kolodionowej oglądany w świetle odbitym sprawia wrażenie pozytywu. Jasny obraz srebrowy na negatywie szklanym podkładany był z przeciwnej strony warstwą czarnej farby lub tkaniny. Obrazy tego rodzaju były często kolorowane.

Anaglif – Obraz przestrzenny (stereoskopowy) powstały na skutek obserwacji dwóch obrazów o różnej barwie, zarejestrowanych z pewnym przesunięciem względem siebie i nałożonych na siebie. Obraz stereoskopowy powstaje podczas oglądania takiej pary zdjec przez filtry (zwykle czerwony i niebieski) zamontowane w oprawce okularów. Dzięki filtrom każde oko widzi tylko jedno zdjęcie, co daje wrażenie widzenia stereoskopowego.

Anastygmat – obiektyw fotograficzny ze skorygowaną aberracją, komą i astygmatyzmem. Pierwszym obiektywem tego typu był powstały około 1866 koncentryczny obiektyw Rossa, bardziej znanymi, jaśniejszymi i bardziej udanym były zaprojektowane w latach 1890-1893 przez Paula Rudolpha z zakładów Zeissa obiektywy serii początkowo znanej jako Anastigmaty (później przemianowane na Protary). Praktycznie wszystkie współczesne obiektywy fotograficzne sa anastygmatami.

Apertura – Inaczej przysłona.

Aplanat – Układ obiektywowy złożony z dwu symetrycznych achromatów, eliminujący większość błędów odwzorowania pojedynczej soczewki z wyjątkiem astygmatyzmu i komy. Do czasu wynalezienia anastygmatu był to najdoskonalszy obiektyw fotograficzny. Jego twórcą jest A. Steinheil (1866 rok).

Apochromat (z gr. apó – od, chrōma – barwa, chrōmatos – dopełniacz barwy, apochrōmatos – odbarwiony) – jest to obiektyw zrobiony z układu co najmniej dwóch soczewek, ze szkła optycznego różnych gatunków o różnych współczynnikach załamania i różnych dyspersjach – zależnościach współczynnika załamania światła od długości fali. Dzięki takiemu zestawieniu korygowana jest aberracja chromatyczna dla większego zakresu fal, np. dla barwy czerwonej, niebieskiej i żółtozielonej, czasami nawet w większym zakresie fal – od podczerwieni do nadfioletu, jeżeli jest to potrzebne w zastosowaniach naukowych lub technicznych.

APS (Advanced Photo System) – Format małoobrazkowych materiałów światłoczułych wprowadzony w 1996 roku przez Kodaka, Fujifilm, Minoltę, Nikona i Canona. Gówna ideą przyświecającą jego powstaniu było opracowanie nowego systemu fotograficznego, przeznaczonego dla użytkowników amatorskich. U podstaw nowego systemu legło założenie, że amatorzy nie wykonują dużych powiększeń, zatem można zredukować rozmiary klatki filmu, a co za tym idzie, również obiektywu i całego aparatu. O ile założenie to sprawdziło się w pewnym stopniu w wypadku aparatów kompaktowych, to idea wprowadzenia formatu APS do lustrzanek okazała się całkowitą klapą, gdyż w większości implementacji wymagało to opracowania zarówno nowych korpusów jak i obiektywów. Gwoździem do trumny analogowego systemu APS stało się upowszechnienie tanich, amatorskich kompaktów cyfrowych, które przeznaczone były dla tego samego odbiorcy. Dziś jedyną pozostałością systemu APS są wielkości matryc stosowanych przez Canona w amatorskich lustrzankach cyfrowych, APS-C oraz APS-H

APS-C (Classic) – Jeden z formatów kadru w systemie APS. Wymiary klatki wynoszą 25,1 x 16,7 mm. Format ten był podstawą dla określenia wymiarów matryc stosowanych w amatorskich lustrzankach Canona, stąd powszechnie stosowany jest na określenie formatu przetworników mniejszych 1,6x niż klatka filmu małoobrazkowego, w tym również innych producentów.

APS-H (High Definition) – Wersja formatu APS o rozmiarach klatki 30,2 x 16,7 mm i proporcjach kadru 16:9, przeznaczona do wykonywania odbitek dużego formatu. Symbolem tym określany jest również format matrycy stosowanej w profesjonalnych lustrzankach Canona serii EOS 1D. Chociaż rozmiary zastosowanej w nich matrycy są inne (29 x 19 mm), ta sama jest jej przekątna, zatem formalnie oferują one ten sam kąt widzenia, i dla jego określenia wymagają uwzględnienia współczynnika wydłużenia ogniskowej równego 1,3x.

APS-P (Panoramic) – Panoramiczna wersja formatu APS o rozmiarach klatki 30,2 x 9,5 mm i proporcjach kadru 3:1.

Astygmatyzm – wada układu optycznego polegająca na tym, że promienie padające w dwóch prostopadłych płaszczyznach są ogniskowane w różnych punktach. Wywołuje obraz nieostry i zniekształcony.
Istnieją dwa rodzaje astygmatyzmu. Pierwszy z nich jest aberracją trzeciego rzędu i występuje dla obiektów położonych poza osią optyczną. Ta aberracja pojawia się nawet wtedy, gdy układ optyczny jest całkowicie symetryczny.
Drugi rodzaj astygmatyzmu występuje, gdy układ optyczny nie ma symetrii obrotowej względem osi optycznej. Ten brak symetrii może być celowy, jak w przypadku soczewek cylindrycznych, albo spowodowany przez niedokładności w produkcji czy też złe ustawienie elementów układu. W tym wypadku astygmatyzm pojawia się nawet dla źródła światła leżącego na osi optycznej układu. Do wyrównania tej wady stosuje się tzw. soczewki cylindryczne.

Atelier – [fr. wym. atelje] pomieszczenie lub zespół pomieszczeń, stanowiących miejsce pracy twórczej artysty, dostosowanych do jego indywidualnych upodobań i charakteru wykonywanej profesji (fotografa, malarza, rzeźbiarza). Często pomieszczenie z dużymi oknami (pracownia malarska), czasem doświetlone przez dach, albo wręcz odwrotnie – zaciemnione (studio fotograficzne).
Także pomieszczenie lub komplet zabudowań, w którym wykonuje się zdjęcia do filmu, plan zdjęciowy w zamkniętym studio. Atelier są jedną z podstawowych części każdej wytwórni filmowej – jest to odpowiednio wyposażona hala ze specjalnie wbudowanymi dekoracjami, które można zmieniać w zależności od charakteru sceny. Atelier może być także zwykły pokój z wyposażeniem.

Autofocus (AF) –  System aparatu, nastawiający – w sposób automatyczny – ostrość na obiekcie, na który fotograf skierował jeden z punktów AF. W celu właściwego wysunięcia obiektywu system ten wykorzystuje silnik elektryczny wbudowany w obiektyw lub aparat.

Av (Aperture value) – inaczej priorytet przysłony.

——————————————————————————————————————-


Bagnet – Rodzaj mechanicznego połączenia obiektywu lub akcesoriów jak mieszki czy pierścienie pośrednie z aparatem fotograficznym. Połączenie bagnetowe polega na złożeniu ze sobą dwu elementów o odpowiednich wykrojach lub zaczepach, które po przekręceniu względem siebie o pewien kąt zakleszczają się, mocując łączone elementy. Sposób ten jest znacznie szybszy niż stosowane dawniej połączenie wkręcane (na gwint). Połączenie bagnetowe jest zwykle zabezpieczane dodatkową blokadą, zabezpieczającą przed przypadkowym rozłączeniem.

Balans bieli (WB) – Proces kompensacji barw obrazu, którego skutkiem jest usunięcie dominanty kolorystycznej z barw neutralnych (biel, szarość). Kompensacja ta konieczna jest zazwyczaj wtedy, gdy zdjęcie wykonywane jest przy oświetleniu mającym inną temperaturę barwową niż światło dzienne (ok. 5400 K). Przy prawidłowym ustawieniu balansu bieli – niezależnie od rzeczywistej temperatury barwowej światła padającego na scenę – odwzorowanie kolorów na fotografii jest takie, jak na zdjęciu wykonanym w świetle dziennym.

Barwa – Wrażenie wzrokowe wywołane przez światło (widzialną część promieniowania elektromagnetycznego), o atrybutach takich jak kolor (odcień), nasycenie oraz jasność. Światło białe składa się z mieszaniny barw odpowiadających różnym długościom fal świetlnych – o różnym kolorze. W widmie światła widzialnego wyróżniamy (przechodzące w siebie bezstopniowo) następujące kolory: fioletowy, indygo, błękitny, niebieski, niebieskozielony, zielony, zielonożółty, żółty, żółtopomarańczowy, pomarańczowy, pomarańczowoczerwony oraz czerwony.

Barwa dopełniająca – Barwy dopełniające to takie, które po uszeregowaniu na kole barw znajdują się naprzeciw siebie; po zmieszaniu addytywnym dają wrażenie bieli, po zmieszaniu subtraktywnym – czerni. Najważniejsze pary barw dopełniających: fioletowa – żółta, zielona – czerwona, pomarańczowa – niebieska.

Barwa prosta (czysta) – Barwa monochromatyczna, której odpowiada promieniowanie o ściśle określonej długości fali, np. czerwona (700 nm), zielona (546,1 nm), fioletowa (435,8 nm), w odróżnieniu od barw stanowiących mieszaninę kilku innych.
Barwy podstawowe (zasadnicze). Trzy barwy, które po zmieszaniu addytywnym dają w wyniku biel: niebieska, zielona i czerwona oraz żółta, purpurowa i niebieskozielona – w subtraktywnym mieszaniu barw dające czerń.

Blenda (ekran odblaskowy) – element służący do odbicia światła w celu uzyskania odpowiedniego oświetlenia fotografowanego obiektu.
W zależności od użytego materiału odbite światło przybiera różne formy: ciepłe kolory i ostre cienie (powłoka metaliczna – złota), zimne kolory i ostre cienie (powłoka metaliczna – srebrna), czy też rozmyte cienie przy zimnych kolorach (powłoka niemetaliczna – biała).
W zastosowaniach amatorskich często jako blendę wykorzystuje się materiały ogólnodostępne, takie jak: lustra, papier, styropian, aluminiowa folia spożywcza i inne.

Bliki – Powstające na skutek odbić światła wewnątrz obiektywu i jego i ponownego ogniskowania “zajączki”, czyli barwne plamy na zdjęciach. Ich powstawaniu sprzyja silne, kontrowe (skierowane w stronę aparatu) oświetlenie, np. podczas fotografowania pod słońce a zapobiegają powłoki przeciwodblaskowe oraz stosowanie osłony przeciwsłonecznej. Bliki to też podstawowy efekt w fotografii portretowej, dzięki nim uzyskuje się efekt żywych oczu, taki efekt uzyskamy oświetlając modela światłem punktowym skierowanym tak aby było widoczne w oczach, np. oświetlając go lampą, blendą, robią zdjęciem przy szybie.

Blooming – Zjawisko polegające na pojawieniu się na zdjęciu białych, “rozlewających” się plam wokół silnych źródeł światła. Spowodowane jest tym, że poszczególne komórki matrycy światłoczułej mają ograniczoną zdolność gromadzenia ładunków elektrycznych. Gdy zostanie ona przekroczona (wskutek zbyt intensywnej ekspozycji), nadmiarowe ładunki “przelewają się” do sąsiednich komórek, powodując swoistą reakcje łańcuchową.

Bracketing – Technika fotograficzna polegająca na kilkukrotnym wykonaniu zdjęcia fotografowanej sceny przy użyciu różnych parametrów. Często w ten sposób określany jest mechanizm wbudowany w aparat, pozwalający w sposób zautomatyzowany wykonać taką serię zdjęć (autobracketing). Wykorzystując technikę bracketingu można zmieniać różne parametry zdjęć: ekspozycję, balans bieli, natężenie światła błyskowego, punkt ustawienia ostrości.

Bulb – Anglojęzyczne (acz powszechnie stosowane) określenie trybu naświetlania zdjęcia, w którym czas ekspozycji kontrolowany jest całkowicie ręcznie. Wykorzystuje się go do uzyskiwania bardzo długich czasów ekspozycji – od kilkudziesięciu sekund do kilkunastu godzin. Najczęściej zdjęcie naświetlane jest tak długo, jak długo wciśnięty jest spust aparatu, dlatego niektóre aparaty posiadają wbudowany mechanizm blokowania wciśniętego spustu. Najczęściej jednak wykorzystuje się wężyki spustowe z wbudowaną blokadą, dzięki czemu unika się poruszenia aparatu przy wyzwalaniu migawki.

——————————————————————————————————————-


Camera obscura (ciemnia optyczna) – Światłoszczelne, wyczernione wewnątrz (w celu wyeliminowania odbić światła) pudło z małym otworem w jednej ze ścian. Na ścianie przeciwległej otworowi powstaje odwrócony obraz oświetlonych przedmiotów znajdujących się na zewnątrz przed otworem. Dla ułatwienia obserwacji ściankę, na którą rzutowany jest obraz można zastąpić matówką w postaci matowej szyby lub kalki technicznej. Pierwsze wzmianki o ciemni optycznej i zasadzie jej działania pochodzą od greckich filozofów i naukowców Arystotelesa oraz Euklidesa, jednak używali go również starożytni Chińczycy i Arabowie. Autorem pierwszego znanego nam (pochodzącego najprawdopodobniej z roku 1020) naukowego opisu działania ciemni optycznej jest arabski matematyk Alhazen (Abu Ali Hasan Ibn al-Hajsam) z Basry.
Camera obscura powszechnie używana była już w średniowieczu przez naukowców (do obserwacji torów, po jakich porusza się słońce, plam słonecznych i księżyca) oraz artystów (do dokładnego i precyzyjnego odwzorowania rysunku), m.in. R. Bacona, Kopernika, della Portę, opisywana przez Leonarda da Vinci. W późniejszych czasach przeszła liczne udoskonalenia: w 1550 roku mediolańczyk G. Cargano zastąpił otwór pojedynczą soczewką skupiającą, wenecjanin D. Barbaro w 1569 zastosował przysłonę otworkową, udoskonalali ją Ch. Huygens, J. Kepler, J. Kircher, J. Zahn. Ciemnię optyczną wyposażoną w soczewkę i przysłonę można uznać za pierwowzór dzisiejszego aparatu fotograficznego.

Ciąg przysłon – Ciąg wartości liczbowych określających wielkość otworu względnego, w którym każda kolejna wartość diafragmy oznacza dwukrotne zmniejszenie ilości przepuszczanego światła w stosunku do poprzedniej. Obecnie najbardziej rozpowszechniony jest następujący ciąg przysłon: 1:1.4, 1:2, 1:2.8, 1:4, 1:5.6, 1:8, 1:11, 1:16, 1:22, 1:32, 1:45, 1:64, 1:90, 1:128 itd.

ComapctFlash (CF) – Standard kart pamięci flash, stosowanych jako nośniki danych m.in. w cyfrowych aparatach fotograficznych. Pod względem mechanicznym wyróżnić możemy dwie odmiany kart CF: typ I o grubości 3,3 mm oraz typ II o grubości 5mm (karty typu I można umieszczać w gnieździe przezaczomym dla typu II, operacja odwrotna nie jest możliwa). Ich złącze elektryczne jest zgodne z interfejsem IDE komputerowych dysków twardych, co ułatwia ich stosowanie. Kolejne aktualizacje standardu CF (obecnie obowiązuje wersja 4.0) miały przede wszystkim na celu jej dostosowanie do zmian wprowadzanych w specyfikacji złącza IDE, a co za tym idzie osiąganie większych pojemności i wydajności (obecnie odpowiednio do 137 GB oraz 133 MB/s). W tej chwili najbardziej pojemne karty CF mają pojemność 64 GB, najszybsze osiągają transfer 40 MB/s.

CRC (Close Range Correction) – Określenie konstrukcji obiektywu zapewniającej właściwe ogniskowanie przy niewielkich odległościach przedmiotowych – cecha istotna w budowie szkieł do makrofotografii. Technologia ta zwana jest też “Floating Element” i polega na dodaniu drugiej ruchomej grupy soczewek, która uczestniczy w ogniskowaniu obrazu.

Czas ekspozycji (naświetlania) – Czas, podczas którego sensor aparatu bądź materiał światłoczuły wystawiony jest na działanie światła. Może być regulowany w szerokim zakresie, od tysięcznych części sekundy do wielu godzin – zwykle służy do tego mechanizm migawki. Czas naświetlania, jaki niezbędny jest do uzyskania prawidłowej ekspozycji zależy od kilku czynników: wielkości otworu przysłony, czułości matrycy aparatu bądź materiału światłoczułego, rozpiętości tonalnej fotografowanej sceny oraz barwy głównego motywu. Często podporządkowuje się go również zamierzonemu efektowi końcowemu, wówczas dopasowuje się do niego czułość materiału i otwór przysłony.

Czułość ISO – Wrażliwość materiału światłoczułego na działanie światła. Wyraża się ją za pomocą szeregu liczb (najczęściej: 25, 50, 100, 200, 400, 800, 1600 i 3200) oraz skrótu ISO (International Standards Organizations). Dawniej używano też oznaczenia ASA. Im większa liczba, tym wyższa czułość – np. 200 ISO oznacza dwukrotnie większą wrażliwość na działanie światła niż 100 ISO. Zmiana czułości pociąga za sobą zmianę parametrów ekspozycji.

——————————————————————————————————————-


D (Nikon) – Oznaczenie zmodyfikowanej serii obiektywów AF, wprowadzonej w 1992 roku. Tak opisane obiektywy przekazują dodatkowo do korpusu informację o odległości, na jaką ustawiona jest ostrość. Informacja ta ma być wykorzystywana przede wszystkim przez układ ustalania ekspozycji dla światła błyskowego, chociaż zdania na temat jej przydatności są podzielone. Może też mieć wpływ na trafność działania programów tematycznych.

D FA – Seria pełnoklatkowych obiektywów Pentaxa przystosowanych do współpracy z lustrzankami cyfrowymi. Pod względem funkcjonalnym stanowią kompilację serii DA i FA: do dyspozycji mamy zarówno pierścień przysłon, jak i funkcję QSF.

D-TTL – System pomiaru światła błyskowego stosowany we wczesnych lustrzankach cyfrowych Nikona. Jest on adaptacją systemu pomiarowego wykorzystywanego w lustrzankach analogowych, z tym że do pomiaru wykorzystywane jest światło odbite nie od powierzchni filmu w trakcie ekspozycji, a przedbłyski pomiarowe (do 18) wysyłane przez lampę błyskową przed otwarciem migawki. Do ustalenia właściwej ekspozycji wykorzystywany jest pięciopolowy układ pomiarowy. W systemie D-TTL możliwe jest wykorzystanie (w trybie automatyki TTL) tylko jednej lampy błyskowej.

DA – Seria obiektywów Pentaxa przeznaczona wyłącznie do współpracy z niepełnoklatkowymi lustrzankami cyfrowymi. Ze względu na mniejsze pole obrazowe, w lustrzankach analogowych dadzą obraz z bardzo silnym winietowaniem lub wręcz zaczernionymi narożnikami. W tej serii pojawiła się funkcja Quick Shift Focus (QSF), a więc ręcznego przeostrzania bez konieczności odłączania napędu AF przełącznikiem. Podobnie jak w serii FA J, brak pierścienia przysłon.

Dagerotypia – proces fotograficzny, w wyniku którego na metalowej płytce otrzymywany jest unikatowy (bez możliwości jego powielenia) obraz, zwany dagerotypem. Technika ta została opracowana w latach 20. i 30. XIX wieku przez Josepha Nicéphore’a Niépce’a i Louis Jacques’a Daguerre’a (od jego nazwiska pochodzi jej nazwa), a publicznie ogłoszona w 1839 roku. Był to pierwszy w historii praktyczny proces fotograficzny, a rok 1839 symbolicznie uważany jest za początek fotografii. Dagerotypia dominowała do lat 50. XIX, kiedy wyparły ją inne techniki.
Materiałem światłoczułym była warstewka jodku srebra na powierzchni polerowanej i posrebrzonej płytki miedzianej. Obraz po naświetleniu wywoływany był w parach rtęci. Zdjęcie charakteryzowało się dużą rozdzielczością oraz bogactwem szczegółów. Powierzchnia dagerotypu była bardzo wrażliwa na dotyk, stąd fotografie umieszczano za szkłem w specjalnym etui. Początkowo czas naświetlania był zbyt długi, by dagerotypię można było wykorzystać w fotografii ludzi, jednak zmieniło się to na początku lat 40. dzięki ulepszeniu procesu chemicznego oraz aparatów i soczewek. Otrzymany obraz był pozytywem, jednak w zależności od kąta patrzenia oglądający postrzegał go bądź jako pozytyw, bądź jako negatyw. Problem braku możliwości duplikowania dagerotypu rozwiązywano poprzez zatrudnianie grafików, którzy na podstawie zdjęć wykonywali ryciny, a te z kolei bez trudności mogły być powielane i wykorzystywane w prasie bądź książkach.

Dalmierz – Przyrząd przeznaczony do mierzenia odległości bez opuszczania punktu obserwacji. Działanie najbardziej rozpowszechnionego dalmierza optycznego polega na obserwacji przedmiotu za pomocą dwu prawie równoległych obiektywów, umieszczonych na tzw. bazie i pomiarze kąta paralaksy osi optycznych obu obiektywów. Ze względu na powszechność zastosowania w aparatach fotograficznych, które nie umożliwiały obserwacji obrazu rzutowanego przez obiektyw na matówce, wyróżnia się osobną kategorię aparatów dalmierzowych. Dziś w lustrzankach cyfrowych dalmierzem nazywany jest układ potwierdzania ostrości, bazujący na wskazaniach układu pomiarowego AF.

DC (Defocus Control) – Symbolem tym oznaczone są dwa obiektywy portretowe Nikona o specjalnej konstrukcji: AF DC-Nikkor 105 mm F/2D oraz AF DC-Nikkor 135 mm F/2D. Ich wyjątkowość polega na dodaniu możliwości sterowania natężeniem i kierunkiem aberracji sferycznej (za pomocą specjalnego pierścienia), dzięki czemu kształtować można sposób odwzorowania nieostrości przedniego bądź tylnego planu – tzw. bokeh.

DC (Sigma) – Symbol umieszczany w nazwie obiektywów Sigmy przystosowanych do współpracy wyłącznie z niepełnoklatkowymi cyfrowymi lustrzankami amatorskimi o współczynniku wydłużenia ogniskowej rzędu 1,5-1,6x. Odznaczają się one niewielkimi wymiarami i niedużą masą, jednak nie nadają się do wykorzystania z klasycznymi, pełnoklatkowymi korpusami – na zdjęciach widoczne będzie silne winietowanie.

DF (Dual Focus System) – Tak oznaczone są szkła Sigmy wyposażone w system odłączania napędu autofokusa. Przesunięcie pierścienia ustalania ostrości w pozycję MF powoduje odłączenie go od mechanizmu AF, dzięki czemu ostrzenie może odbywać się szybciej, gdyż zmniejszają się masa i opory poruszających się części mechanizmu.

DG (Sigma) – Oznaczenie pełnoklatkowych obiektywów dostosowane do współpracy z lustrzankami cyfrowymi. W większości wypadków polega to na dodaniu powłok antyodblaskowych zabezpieczających przed powstawaniem “duszków” na wskutek odbicia światła od powierzchni matrycy.

Di (Digitally Integrated) – Tym symbolem oznaczone są pełnoklatkowe obiektywy Tamrona przystosowane do współpracy z lustrzankami cyfrowymi.

Di II (Tamron) – Tak oznaczane są obiektywy Tamrona przystosowane do współpracy wyłącznie z niepełnoklatkowymi cyfrowymi lustrzankami amatorskimi o współczynniku wydłużenia ogniskowej rzędu 1,5-1,6x. Nie nadają się do wykorzystania z klasycznymi, pełnoklatkowymi korpusami – na zdjęciach widoczne będzie silne winietowanie. Ze względu na przeznaczenie, mają zakresy ogniskowych odpowiednia dla korpusów o współczynniku wydłużenia ogniskowej 1,5-1,6x.

Diafragma – Inaczej przysłona.

Dioptria – Jednostka zdolności zbierającej soczewek i układów optycznych, zwana też mocą soczewki. Zdolność zbierająca soczewki wyrażona jest równa odwrotności ogniskowej soczewki wyrażonej w metrach; np. soczewka o ogniskowej f = 2 m ma zdolność zbierającą 1/2 D. Dioptrie dla soczewek skupiających mają wartość dodatnią, a dla rozpraszających ujemną.

DO (Diffractive Optic) – W ten sposób oznaczane są obiektywy Canona, w których zamiast klasycznych elementów optycznych zastosowano soczewki Fresnela. Pozwala to nie tylko zmniejszyć gabaryty i wagę takich szkieł, ale i uprościć ich konstrukcję. Zastosowanie soczewek Fresnela pozwala odwrócić kolejność barw w aberracji chromatycznej, i w połączeniu z klasycznymi elementami ze szkła optycznego, wyeliminować ją w dużym stopniu.

DoF (Depth of field) – Inaczej głębia ostrości.

DX – Format matrycy światłoczułej (sensora) w lustrzankach cyfrowych Nikona. Rozmiary matrycy formatu DX to 23,7×15,7 mm, i jest ona nieznacznie większa od sensora formatu APS-C. W związku z przekątną obrazu mniejszą ok. 1,5x niż w wypadku małoobrazkowego formatu 36×24 mm, przy obliczaniu kąta widzenia obiektywu należy zastosować współczynnik wydłużenia ogniskowej 1,5x. Symbolem DX są również oznaczane obiektywy Nikkor przystosowane do współpracy wyłącznie z cyfrowymi lustrzankami Nikona. Nie należy stosować ich korpusach formatu 36x24mm, gdyż na zdjęciach widoczne będzie bardzo silne winietowanie. Tej samej wielkości przetworniki stosuje w swoich lustrzankach również Sony, a sensory wykorzystywane przez Pentaxa mają wymiary bardzo zbliżone (23,5×15,7 mm).

DX (Digital indeX) – Standard oznaczania materiałów światłoczułych typu 135 (małoobrazkowa błona 36×24 mm). Oznaczenie to, w postaci szachownicy czarnych i srebrnych pól nanoszone jest na metalową kasetę zawierającą film, i jest automatycznie odczytywane przez nowoczesne aparaty fotograficzne. Kod DX zawiera informacje o czułości filmu (w zakresie 25-5000 ISO), liczbie klatek (12-72) oraz tolerancji naświetlenia.
Dyfrakcja. Zjawisko zmiany kierunku (ugięcia) promieni światła na krawędzi przeszkód. W fotografii powoduje zmniejszanie zdolności rozdzielczej obiektywów wraz ze zmniejszaniem otworu przysłony. Z tego powodu przymykanie przysłony do wartości większych niż f/11 zwykle nie powoduje zwiększenia szczegółowości fotografowanego obrazu, a jedynie wzrost głębi ostrości.

Dyfuzor – Element optyczny rozpraszający światło, np. nasadka na lampę błyskową (bounce box) lub duży element rozpraszający (softbox) stosowany w lampach studyjnych.
Dyspersja. Zjawisko rozszczepienia światła na składowe barwne na granicy dwóch ośrodków o różnej gęstości. Najbardziej znane przykłady dyspersji to rozszczepienie światła na pryzmacie oraz powstawanie tęczy. W optyce jest to zjawisko zwykle niepożądane (prowadzi do powstawania aberracji chromatycznej) i wymagające korekcji, co komplikuje budowę przyrządów optycznych. Stopień rozszczepienia światła zależy od właściwości ośrodka, i nosi nazwę współczynnika dyspersji. W produkcji obiektywów wykorzystuje się specjalne odmiany szkła optycznego o niskim współczynniku dyspersji oraz materiały takie jak kryształy fluorytu.

Dystorsja – Wada układu optycznego objawiająca się różnym stopniem powiększenia obrazu na jego brzegach i środku, przez co na zdjęciach następuje zakrzywienie linii prostych (nie przechodzących przez oś układu optycznego). Rozróżniamy dystorsję beczkowatą i poduszkowatą, w których linie proste na brzegach obrazu zakrzywiane są na zewnątrz kadru (beczka) lub do wewnątrz (poduszka). Dystorsję można usunąć za pomocą układów soczewek ustawionych symetrycznie względem przysłony. Układ wolny od dystorsji nazywany jest ortoskopowym.

——————————————————————————————————————-


E (Nikon) – Symbol obiektywów z wprowadzonej w 1799 roku wraz z korpusem EM serii Nikon Lens Series E. Bagnet jest identyczny jak w we wprowadzony później do serii AI-S, brak natomiast charakterystycznych dla “poważnych” Nikkorów widełek. Pierwsze obiektywy Nikona, w których na większą skalę zastosowano tworzywa sztuczne.

E-TTL (Evaluative TTL) – System pomiaru światła błyskowego firmy Canon, wprowadzony w 1995 roku wraz z korpusem EOS 50 (Elan II). Wykorzystuje przedbłysk pomiarowy wysyłany przez lampę błyskową przed otwarciem migawki, przy czym do pomiaru służy ten sam układ pomiarowy, co do pomiaru ekspozycji w świetle zastanym.

E-TTL II – Nowsza odmiana systemu E-TTL Canona wprowadzona w 2004 wraz z korpusem EOS 1D mark II. Zamiast kierować się aktywnym polem AF, nowy system dokonuje porównania pomiarów dla światła zastanego i błyskowego. Pozwala to precyzyjniej zbalansować oświetlenie fotografowanej sceny i nie uwzględniać odbić np. w szybach czy lustrach. Nowy system uwzględnia ponadto informacje o odległości, na jaką ustawiona jest ostrość, która przekazywana jest przez nowsze obiektywy z bagnetem EF (EF-S). Wszystkie różnice pomiędzy E-TTL i E-TTL II zawarte są w korpusie aparatu – wszystkie lampy błyskowe współpracujące ze współczesnymi korpusami Canona powinny prawidłowo pracować w obu systemach E-TTL oraz E-TTL II.

ED (Extra-low Dispersion) – Oznaczenie szkła optycznego niskiej dyspersji, stosowane m.in. przez Nikona.

EF (Electro Focus) – Mocowanie (bagnet) obiektywów Canona wprowadzone wraz z korpusami systemu EOS. W roku 1987 Canon zdecydował się na całkowitą rewolucję w mocowaniu obiektywów i zrezygnował z dotychczasowego bagnetu FD i zgodnych z nim korpusów i obiektywów a w zamian zaproponował zupełnie nową linię produktów z nowym bagnetem EF.

EF-S – Wprowadzona wraz z amatorskimi lustrzankami cyfrowymi odmiana obiektywów Canona z bagnetem EF. W budowie samego bagnetu nic się nie zmieniło, jednak obiektywy EF-S mają tylną soczewkę głębiej wchodząca do wnętrza aparatu, co powoduje, że w korpusach z pełnowymiarowym lustrem może dojść do starcia tych dwóch elementów. Ponadto obiektywy EF-S mają mniejsze pole rzutowania obrazu, przystosowane do rozmiarów przetworników klasy APS-C. Z tego powodu obiektywy EF-S nie nadają się do wykorzystania w korpusach pełnoklatkowych.

Ekspozycja – to ilość światła padającego na film (lub na sensor elektroniczny w przypadku aparatu cyfrowego) konieczna dla prawidłowego zrobienia zdjęcia fotograficznego. Uzyskuje się ją poprzez ustalenie wartości przysłony i czasu naświetlania w stosunku do wybranej czułości filmu (lub jego odpowiednika w aparacie cyfrowym), lub też czułości materiału odbitkowego (papier fotograficzny, kopia diapozytywowa), a także poprzez odpowiednie dozowanie oświetlenia (lampy błyskowe, lampy o świetle ciągłym, odbłyśniki, ekrany, żaluzje, rozpraszacze światła itp.).
Rodzaje ekspozycji w przypadku pracy z urządzeniem rejestrującym obraz (np. aparat fotograficzny, kamera filmowa):
półautomatyczna – wskazania światłomierza (za mało – dobrze – za dużo) widoczne w polu widzenia celownika, lub matówki i reagujące na ręczne obracanie pokręteł czasu i przysłony.
automatyczna – urządzenie automatycznie dobiera czas do ustawionej ręcznie przysłony, przysłonę do ręcznie ustawionego czasu, lub oba parametry jednocześnie wg zadanego programu.

EMD (Electromagnetic Diaphragm) – Elektronicznie sterowana przysłona, stanowiąca integralną część systemu obiektywów EF Canona. Ponieważ mechanizm domykający przysłonę do wartości roboczej stanowi integralną część obiektywu, może być lepiej dopasowany do jego specyfiki. Dzięki temu uzyskano wysoką precyzje i dużą szybkość działania przysłony, jej ciche działanie oraz prostotę realizacji podglądu głębi ostrości.

EX – Oznaczenie profesjonalnej serii obiektywów Sigmy, nie oznacza jednak stosowania konkretnych rozwiązać mechanicznych (np. napęd HSM) i optycznych.

EXIF – Najpopularniejszy rodzaj metadanych spotykanych w plikach graficznych TIFF oraz JPEG. Pola Exif mogą zawierać dane dotyczące daty i czasu powstania zdjęcia, ustawień aparatu, lokalizacji w której wykonano zdjęcie (jeżeli aparat był wyposażony w odbiornik nawigacji satelitarnej GPS) informacje o prawach autorskich. Metadane Exif mogą zawierać również miniatury zdjęć wykonane przez aparat lub program graficzny w celu szybszego generowania obrazu podglądu. Specyfikacja standardu Exif nie jest ściśle przestrzegana przez producentów sprzętu fotograficznego, co prowadzi niekiedy do nieprawidłowego odczytywania metadanych z modeli aparatów różnych producentów. Również metadane zapisywane w plikach RAW nie są zgodne ze standardem Exif, przez co są one nieczytelne dla wielu przeglądarek graficznych. Metadane Exif można poddawać edycji, przez co nie mogą być one wiarygodnym źródłem informacji o zdjęciu ani jego autorze.

——————————————————————————————————————-


F – Symbol bagnetu, służącego do podłączania obiektywów do lustrzanek firmy Nikon. Po raz pierwszy pojawił się 1959 roku, i z różnymi modyfikacjami wykorzystywany jest aż do dzisiaj. Praktycznie wszyscy liczący się producenci oferują lub oferowali obiektywy z bagnetem F.

f – Symbol ogniskowej (często, choć nieprawidłowo, zapisywany też jako F).

FA – Druga generacja obiektywów Pentaxa przystosowanych do napędu AF. Część z nich zawiera funkcje Power Zoom, dlatego wykorzystują bagnet KAF2, zawierający dwa dodatkowe styki sterujące działaniem tej funkcji. Ta seria obiektywów ma również zapisaną informację o charakterystyce MTF – pozwala to korpusowi dobierać taką wartość przysłony, przy jakiej obiektyw daje najostrzejszy obraz (ta informacja przesyłana jest przez siódmy styk bagnetu).

FA J – Budżetowa seria obiektywów AF Pentaxa, pozbawionych pierścienia przysłon. Z najstarszymi korpusami wyposażonymi w „czysty” bagnet K pracują tylko przy pełnym otworze przysłony. W pozostałych przypadkach zachowują się jak obiektywy serii A, F lub FA z pierścieniem przysłony w pozycji A. Przeznaczone do współpracy przede wszystkim z korpusami wyposażonymi w „obcięte” wersje bagnetu KAF lub KAF2.

FD – Oznaczenie mocowania obiektywów stosowanego w szkłach Canona przeznaczonych dla korpusów manualnych i wczesnych modeli AF. Są one mechanicznie niezgodne z dzisiejszymi obiektywami standardów EF i EF-S, jednak można je podłączyć (jako obiektywy manualne) do korpusów klasy EOS przez odpowiedni adapter.

Ferrotypia (z łac. ferrum – żelazo) – technika otrzymywania obrazów fotograficznych.
W technice tej jako nośnik zastosowano płytki żelazne pomalowane na czarno. Do naświetlenia obrazu na płytce żelaznej wykorzystano, tak jak w ambrotypii, światłoczułą powłokę kolodionową.

Filtr – Materiał przepuszczający tylko światło o określonej charakterystyce: barwie lub polaryzacji. W fotografii ma zwykle postać płytki szklanej lub folii z tworzywa sztucznego, umieszczanej przed obiektywem aparatu w celu modyfikacji rejestrowanego obrazu. Wyróżniamy filtry korekcyjne, kompensacyjne i efektowe.

Filtr konwersyjny – Filtry te stosowane są w tradycyjnej fotografii barwnej w celu dostosowania charakterystyki barwnej oświetlenia do rodzaju zastosowanego materiału światłoczułego. Wykorzystuje się je przede wszystkim do fotografowania na materiałach przeznaczonych do światła dziennego przy świetle sztucznym (żarowym, jarzeniowym).

Fix-focus – Rodzaj obiektywów o odległości ostrzenia ustawionej na stałe na hiperfokalną. Dzięki małemu otworowi względnemu oferują one głębię ostrości sięgającą od 1,5-2 metrów do nieskończoności. Stosowane są w najtańszych, kompaktowych aparatach fotograficznych, dziś konstrukcja ta jest powszechna również w kamerach internetowych oraz aparatach fotograficznych wbudowanych w telefony komórkowe.

Flara – Powstający na skutek odbić światła wewnątrz obiektywu duży spadek kontrastu, objawiający się silną poświatą w pobliżu silnych źródeł światła, również tych znajdujących się poza obrębem kadru. Powstawaniu flary sprzyja silne, kontrowe (skierowane w stronę aparatu) oświetlenie, np. podczas fotografowania pod słońce, flarom zapobiegają powłoki przeciwodblaskowe oraz stosowanie osłony przeciwsłonecznej.

Flash, flesz – Inaczej lampa błyskowa lub karta pamięci.

Flint – szkło optyczne o wysokiej zdolności rozszczepiania światła. Razem ze szkłem crown stosowany do korekcji aberracji chromatycznej w układach optycznych np. obiektywach achromat. Szkło flint ma współczynnik załamania światła w granicach 1,55-1,9.

Floating Element System – Oznaczenie obiektywów, w których podczas ustawiania ostrości dodatkowo zmienia położenie jedna z grup soczewek (w sumie dwie). Taka konstrukcja obiektywu ma na celu skorygowanie astygmatyzmu w całym zakresie odległości, zwłaszcza dla niewielkich odległości przedmiotowych. Powoduje to, że jest ona stosowana głównie w uniwersalnych obiektywach makro.

Fotochromia – zmiana barwy związku chemicznego pod wpływem naświetlania. Intensywność pojawiającej się barwy uzależniona jest od natężenia padającego światła.

Fotochromia może występować zarówno w ciałach stałych, jak i roztworach. Fotochromia wykorzystywana jest m.in. przy produkcji szkieł fotochromowych.

Fotoelement – Element elektroniczny, który zmienia swoje właściwości elektryczne pod wpływem padającego światła. Wśród fotoelementów wyróżnia się m.in: fotorezystory, fotodiody i fototranzystory.

Fotograf – Osoba trudniąca się fotografią, robiąca zdjęcia.

Fotografia (gr. φως, phōs, D. phōtós – światło; gráphō – piszę, graphein – rysować, pisać; rysowanie za pomocą światła) – zbiór wielu różnych technik, których celem jest zarejestrowanie trwałego, pojedynczego obrazu za pomocą światła. Potoczne znaczenie zakłada wykorzystanie układu optycznego, choć nie jest to konieczne – fotografia otworkowa, rayografia.

Fotoreportaż – fotograficzna zaangażowana dokumentacja życia, najczęściej przedstawiająca historie zwykłych ludzi. Stanowi zestaw min. 3 fotografii, ukazujących czas, miejsce, niewyreżyserowane zdarzenia i bohaterów w ich naturalnym środowisku. Powstał w USA jako odpowiedź na zapotrzebowanie utrwalania za pomocą obrazów ludzkich problemów.
Fotoreportaż jest znakiem; ma wywołać u odbiorcy reakcję, działając na jego zmysły i wrażliwość, często szokować, zwracać uwagę. Funkcja podpisu pod tego typu fotografią powinna być ograniczona i odwoływać się do cytatu lub aforyzmu. Twórca zdjęć fotoreporterskich nie aranżuje ich. Fotoreportaż musi oddawać nastrój i dramatyzm ukazywanych wydarzeń.
Za pierwszy fotoreportaż uznaje się cykl zdjęć z wojny krymskiej angielskiego prawnika Rogera Fentona, który opublikował je w Illustrated London News. Jednak według Historii Fotografii Światowej Naomi Rosenblum początkiem reportażu są fotografie z procesu zabójców Lincolna, wykonane przez Alexandra Gardnera, który (w przeciwieństwie do Fentona) żadnego ze zdjęć nie aranżował.

Fotoreportaże mogą być:

polityczne,
wojskowe,
kryminalne,
sportowe,
podróżnicze,
przyrodnicze.

Do grona fotoreporterów nie zalicza się paparazzi.

FP (Focus Preset) – Funkcja pamięci ostrości, stosowana jest w najdłuższych i najjaśniejszych teleobiektywach Canona. Pozwala na ustawienie ostrości na konkretną odległość i zapamiętanie tego ustawienia. Ustawienie to można później przywołać naciskając odpowiedni przycisk.

Fresnela soczewka (soczewka schodkowa, pierścieniowa). – Skonstruowana w 1822 przez Augustina-Jeana Fresnela soczewka skupiająca składająca się z koncentrycznych pierścieni będących pocienionymi fragmentami soczewki. Często zbudowana jest z dwóch warstw – rozpraszającego kolimatora i skupiającego kolektora. W fotografii stosowana głównie w układach celowniczych lustrzanek, pozwala konstruować jasne matówki, które nie wykazują zaciemnienia obrazu w narożnikach. Od niedawna Canon wykorzystuje soczewki Fresnela w konstrukcji obiektywów typu DO (Diffractive Optics). Dzięki temu są one mniejsze i lżejsze niż ich klasyczne odpowiedniki.
FTM. (Full-Time Manual) Funkcja obiektywów obiektywów typu AF, umożliwiająca ręczne przeostrzanie obrazu w dowolnym momencie, bez konieczności przełączania obiektywu w tryb manualny. Jest to cecha właściwa obiektywom, w których za ogniskowanie odpowiada napęd wyposażony w silnik pierścieniowy (Ring USM, HSM, SWM, SSM), chociaż wyprodukowano kilka obiektywów z funkcją FTM wyposażonych w inny napęd autofokusa.

——————————————————————————————————————-


G (Minolta) – Symbol obiektywów o dużym maksymalnym otworze względnym i wysokich parametrach optycznych oraz wysokiej klasy mechaniki, oznaczonych złotym paskiem na obudowie. Przeznaczone są do zastosowań profesjonalnych.

G (Nikon) – Oznaczenie obiektywów pozbawionych pierścienia przysłon (jej wartość ustawia się z poziomu korpusu). Ich kompatybilność ze starszymi korpusami jest w związku z tym ograniczona. Wszystkie obiektywy G są zgodne ze specyfikacją szkieł D.

Gaussa obiektyw – Skonstruowany przez Carla Friedricha Gaussa (1777-1855) z przeznaczeniem do teleskopu następnie służący jako podstawa do budowy obiektywów szerokokątnych średniego formatu, dziś powszechnie stosowany jako obiektyw “standardowy” (ok. 50mm ogniskowej ) w aparatach małoobrazkowych. W swej pierwotnej postaci składa się z czterech wolno stojących soczewek rozmieszczonych symetrycznie względem przysłony. Późniejsze pochodne konstrukcji Gaussa są nieco bardziej złożone (zwykle pojedyncze soczewki są zastępowane ich grupami), jednak podstawowa zasada ich symetrycznego lub prawie symetrycznego rozkładu względem przysłony zostaje zachowana. Dzięki równomiernemu rozkładowi światła w kadrze przy dużych otworach względnych konstrukcja Gaussa jest podstawą budowy jasnych “standardów”: “pięćdziesiątek” Canona i Nikona. Inne znane konstrukcje tego typu to Nocton i Ultron Voigtlandera czy Summaron, Summicron i Noctilux Leitza.

Gorąca stopka – Mechaniczne połączenie zewnętrznej lampy błyskowej z aparatem fotograficznym, zawierające również styki połączenia elektrycznego, zapewniające synchronizację błysku z otwarciem migawki. W najprostszej postaci gorąca stopka zawiera jedynie centralny styk synchronizujący, wersje opracowane przez poszczególnych producentów mają dodatkowe kontakty, służące wymianie informacji pomiędzy lampą i aparatem.

Głębia ostrości (dawniej “głębokość ostrości”) – Parametr stosowany w optyce i fotografii do określania zakresu odległości, w którym obiekty obserwowane przez urządzenie optyczne sprawiają wrażenie ostrych (tzn. mających wyraźne, nierozmazane kontury).
Duża głębia ostrości zapewnia ostrość większości elementów na zdjęciu, natomiast mała głębia ostrości (czyli precyzyjne ustawienie ostrości na fotografowany element i nieostre tło) bywa wielce pożądana przy zdjęciach portretowych i artystycznych, ponieważ wyodrębnia fotografowany obiekt na tle otoczenia.
Bezpośrednio, na zakres głębi ostrości mają wpływ następujące czynniki:
przysłona – im mniejszy otwór względny jest pozostawiony (czyli: czym wyższa liczba przysłony, np. 16 lub 22), tym większa głębia;
odległość na jaką ustawiona jest ostrość obiektywu (odległość między przedmiotem a aparatem) – im odległość ta jest mniejsza, tym głębia ostrości również.
ogniskowa
Pośrednio, na zakres głębi ostrości ma wpływ:
rozdzielczość i wielkość sensora/filmu

——————————————————————————————————————-


Halogen – Inaczej lampa halogenowa.

Histogram – Graficzny wykres rozkładu jasności (luminancji) zdjęcia od czerni do jasności. W wypadku histogramu RGB mamy do czynienia z osobnym wykresem luminancji dla każdej z barw składowych RGB. Lewa część histogramu to tony ciemne, środkowa tony średnie, prawa tony jasne.

HLD (High-refraction Low Dispersion) – Tak oznaczone są obiektywy Tokiny, w których zastosowano elementy wykonane ze specjalnego gatunku szkła optycznego o dużej zdolności załamywania światła przy zachowaniu niewielkiego współczynnika rozszczepienia. Jego stosowanie pozwala ograniczyć występowanie aberracji chromatycznej.

HSM – (Hyper-Sonic Motor) – Oznaczenie obiektywów Sigmy wyposażonych w pierścieniowy silnik piezoelektryczny. Zapewnia on szybkie, bezgłośne ogniskowanie oraz możliwość ręcznego przeostrzenia w każdej chwili, bez konieczności korzystania z przełącznika AF/MF. Obiektywy wyposażone w napęd HSM można stosować również w korpusach pozbawionych mechanicznego napędu AF.

——————————————————————————————————————-


i-TTL – System pomiaru światła błyskowego, który jest następca systemu D-TTL. Został wprowadzony ze względu na liczne niedociągnięcia swego poprzednika, i z dużym powodzeniem większość z nich naprawia. W odróżnieniu od systemu D-TTL, światło przedbłysków pomiarowych mierzone jest nie po odbiciu od lamelek migawki , a przez matrycę umieszczoną w torze celownika optycznego: układu matówki i pryzmatu pentagonalnego. Ze względu na zupełni odmienny sposób pomiaru światła błyskowego, nowsze korpusy cyfrowe Nikona nie współpracują z lampami, które zgodne są jedynie ze starszym systemem D-TTL (jak np. SB80DX), mimo iż lampy te reklamowane były jako “for digital”. Ograniczenie to nie dotyczy nowszych lamp błyskowych – wszystkie modele zgodne z i-TTL obsługują również korpusy realizujące jedynie system D-TTL, oraz wszystkie korpusy analogowe.

IF (Inner Focus, Internal Focusing) – Symbol znajdujący się na obiektywach wielu producentów, w których ostrzenie odbywa się poprzez przemieszczanie wewnętrznej grupy soczewek. Dzięki temu w trakcie ustawiania ostrości nie poruszają się żadne zewnętrzne elementy obiektywu, nie zmieniają się też jego wymiary. Pozwala to uzyskać dużą szczelność obudowy, a nieruchoma tylna soczewka umożliwia swobodne stosowanie telekonwerterów. Taka konstrukcja obiektywu umożliwia też szybsze działanie układu AF ze względu na mniejszą wagę poruszanych przy ogniskowaniu elementów.

Interwalometr – jest urządzeniem bądź funkcją niektórych aparatów fotograficznych, pozwalającą automatycznie robić zdjęcia w określonych odstępach czasu. Interwalometru używa się często do wykonywania filmów poklatkowych, zdjęć lotniczych lub archiwizacji zdarzeń rozciągniętych w czasie (np rozrostu kultury bakterii, wzrost roślin).

IPTC (International Press Telecommunications Council) – Założone w 1965 roku w Wielkiej Brytanii konsorcjum zrzeszające agencje prasowe i wydawców prasy. Powołane w celu zabezpieczenia interesów prasy na całym świecie. Od końca lat 70 zajmuje się głównie ustalaniem standardów przepływu informacji prasowych. Obecnie skrót IPTC oznacza przede wszystkim standard metadanych przechowujących w zdjęciach informacje przewidziane w dokumentach konsorcjum dotyczące fotografii, jej autora oraz agencji dla której została ona wykonana. Standard IPTC został opracowany w 1979 roku, a następnie poważnie zmodyfikowany w 1991 roku. Od 1994 roku został zaadaptowany przez firmę Adobe jako część nagłówka plików graficznych JPEG i TIFF. Obecnie jest on wypierany przez opracowany i promowany również przez tę samą firmę standard XMP.

IR – Inaczej podczerwień.

IS (Image Stabilization) – System optycznej stabilizacji obrazu w obiektywach Canona, kompensujący poruszenia aparatu i obiektywu, pozwalający wykonywać zdjęcia przy stosunkowo długich czasach naświetlania bez ryzyka “poruszenia” zdjęcia.

IX (Nikon) – Obiektywy przeznaczone dla systemu APS (Advanced Photo System). Chociaż mają bagnet pod względem mechanicznym zgodny z typem F, nie mogą być stosowane z lustrzankami 35 mm lub cyfrowymi, a jedynie z korpusami z serii Pronea.

Izohelia – tonorozdzielcza technika fotograficzna, polegająca na wykonywaniu pozytywów fotograficznych, których obraz złożony jest z kilku powierzchni, przy czym wyraźnie odgraniczone są od siebie ich stopnie szarości. Ostateczny efekt uzyskuje się przez wielokrotne kopiowanie oryginalnego negatywu na bardzo kontrastowej błonie, stosując za każdym razem inny czas naświetlania. Została opracowana w 1931 we Lwowie przez polskiego fotografika Witolda Romera (syna prof. Eugeniusza Romera).

——————————————————————————————————————-


JPEG – Standard stratnej kompresji grafiki rastrowej, przede wszystkim obrazów naturalnych (a więc zdjęć) charakteryzujących się płynnymi przejściami barw oraz brakiem lub małą ilością ostrych krawędzi i drobnych detali. Jedną z cech charakterystycznych standardu JPEG jest odmienny stopień kompresji informacji o jasności oraz barwie zapisywanego obrazu (związane to jest z charakterystyką postrzegania ludzkiego wzroku). Standard JPEG nie opisuje szczegółów realizacji ani algorytmów kompresji, ani struktury (formatu) pliku komputerowego, w którym zostanie zapisane zdjęcie. Jako algorytmy kompresujące najczęściej stosowane są te opracowane przez Independent JPEG Group (IJG), które są publicznie dostępne jako wolne oprogramowanie. Z kolei jako format plików zawierających zdjęcia skompresowane w standardzie JPEG największą popularność zdobył wprowadzony przez firmę C-cube Microsystems format JFIF, który dzięki temu powszechnie acz niepoprawnie nazywany jest formatem JPEG. W stosunku do standardu opublikowanego w 1991 roku specyfikacja JPEG doczekała się wielu uzupełnień i rozszerzeń, jednak większość z nich nie jest stosowana, przede wszystkim dlatego, że nie są obsługiwane przez biblioteki IJG

JPEG 2000 – JPEG 2000 Standard kompresji grafiki rastrowej, opracowany jako uzupełnienie powszechnie stosowanego standardu JPEG. Ma on zawrzeć wszystkie rozszerzenia wprowadzone do pierwotnej specyfikacji JPEG, a algorytm kompresji został tak zmodyfikowany, by naprawić najpoważniejsze wady poprzednika. W tym celu dyskretną transformatę kosinusową, zasadniczy element kompresji JPEG, zastąpiono dyskretną transformatą falkową. Na to pozwolić na uniknięcie artefaktów będących następstwem kwantyzacji przy silnym stopniu kompresji. Ponadto taki algorytm pozwala na przeprowadzenie kompresji bezstratnej.

——————————————————————————————————————-


K – Symbol pierwszej wersji bagnetu Pentaxa z 1975 roku, wprowadzonej wraz z lustrzankami K2, KX, oraz KM. Dwie dźwignie zapewniają mechaniczne przekazywanie informacji o ustawionym pierścieniem otworze przysłony oraz jej przymknięcie do wartości roboczej podczas wykonywania zdjęcia. z tej drugiej możliwości nie korzystają obiektywy serii K i M wyposażone w manualną przysłonę (w nich pierścień jest na stałe sprzężony z przysłoną) oraz obiektywy lustrzane.

KA – Modyfikacja bagnetu K Pentaxa z 1983 roku, umożliwiająca korpusom serii A oraz P pracę w trybie priorytetu czasu ekspozycji oraz pełnej automatyki, wprowadzono sześć styków elektrycznych (w innym położeniu, niż w bagnecie KF!), przekazujących pomiędzy obiektywem i korpusem informacje o minimalnej (w zakresie od f/1.2 do f/8) oraz maksymalnej (f/16, f/22, f/32 lub f/45) wartości przysłony dla danego obiektywu oraz sygnalizujące ustawienie pierścienia przysłony w pozycji A. Ponadto od tej pory ruch dźwigni domykającej przysłonę jest proporcjonalny do ustawianego otworu względnego – pozwala to na sterowanie otworem przysłony przez aparat.

KA2 – Bagnet Pentaxa o poszerzonej do siedmiu liczbie styków, wprowadzony w 1997 roku. Jest to odpowiednik bagnetu KAF, jednak pozbawiony mechanicznego sprzęgła napędu AF. Pod względem pozostałej funkcjonalności, łącznie z kontaktami elektrycznymi, zgodny z bagnetem KAF.

KAF – Odmiana bagnetu K Pentaxa z 1987 roku. Jest to efekt drugiej, udanej próby wprowadzania systemu AF. Tym razem napęd autofokusa wbudowany został w korpus, i jest przenoszony do obiektywu mechanicznym sprzęgiem znajdującym się na bagnecie. Pojawił się również siódmy styk elektryczny, przenoszący dodatkowe informacje z obiektywu: ogniskową, odległość fotografowania, wartość przysłony oraz rozmiary obiektywu.

KAF2 – Najbardziej rozbudowana odmian bagnetu K Pentaxa wprowadzona w 1991 roku. Pojawienie się tej wersji bagnetu związane było z wprowadzeniem lustrzanek serii Z (w USA PZ) i obiektywów wyposażonych w funkcję Power Zoom (wczesne modele serii FA). Zasilanie silnika odpowiadającego za zmianę ogniskowej wymagało wprowadzenia dwóch dodatkowych styków elektrycznych. Poszerzony został także zakres danych, które obiektyw może przekazywać do korpusu o charakterystykę MTF (również obiektywy bez funkcji Power Zoom).

Karzełek – Studyjna lampa do oddolnego oświetlania fotografowanego modela (przedmiotu). Zwykle wyposażona w reflektor paraboliczny, umieszczana jest na niskim statywie (15-20 cm).

Kelvina Skala – (skala bezwzględna) jest skalą termometryczną absolutną, tzn. zero w tej skali oznacza najniższą teoretycznie możliwą temperaturę, jaką może mieć ciało. Jest to temperatura, w której (wg fizyki klasycznej) ustały wszelkie drgania cząsteczek. Temperatury tej praktycznie nie da się osiągnąć – obliczono ją na podstawie funkcji uzależniającej temperaturę od energii kinetycznej w gazach doskonałych. Funkcję tę opracował William Thomson, lord Kelvin, na którego cześć nazwano skalę i jednostkę temperatury. W fotografii barwnej stosowana do określenia temperatury barwowej światła.

Inną skalą o tej właściwości jest skala Rankine’a, oparta na skali Fahrenheita.

Temperatura 0 K jest równa temperaturze −273,15 °C. Ponieważ skala Kelvina oparta jest na skali Celsjusza i różnica temperatur jest w obu przypadkach ta sama, temperaturę w kelwinach otrzymujemy przez dodanie do liczby wyrażonej w stopniach Celsjusza stałej 273,15:

T_{{\mathrm{[K]}}}=t_{{\mathrm{[{}^{\circ}C]}}}+273{,}15

W przeciwieństwie do skali Celsjusza, w skali Kelvina nie używa się pojęcia “stopień”, tj. temperatura 100 stopni Celsjusza to inaczej temperatura 373,15 kelwinów. Niepoprawne obecnie określenie “stopień Kelvina” zostało zastąpione nazwą “kelwin” na mocy 3. rezolucji XIII Generalnej Konferencji Miar i Wag.

KF – Bagnet Pentaxa z 1981, będący efektem pierwsze i dość nieudanej próby wprowadzenia autofokusa do lustrzanek Pentaxa. Aby zapewnić komunikację pomiędzy korpusem a obiektywem, dodano pięć kontaktów elektrycznych. Napęd AF wbudowany był w obiektyw, razem z (niestety) jego zasilaniem w postaci czterech baterii AAA, co razem dało dość nieporęczną konstrukcję, czyli jedyny obiektyw z tym bagnetem: SMC Pentax-AF 35-70/2.8. Powstał również tylko jeden korpus z bagnetem KF.

Koma – lub aberracja komatyczna to w optyce jedna z aberracji optycznych czyli wad układów optycznych. Polega na tym, że wiązka promieni świetlnych wychodząca z punktu położonego poza osią optyczną tworzy po przejściu przez układ plamkę w kształcie przecinka lub komety. Stopień zniekształcenia jest tym większy im dalej od osi optycznej układu znajduje się źródło światła. Obiektyw lub układ optyczny wolny od komy nazywa się aplanatem.
Zaburzenie to może być wywołane niedokładnością wykonania układu optycznego lub być w sposób ścisły związane z jego konstrukcją. Dla przykładu koma jest typowym zniekształceniem dla zwierciadła parabolicznego.

Krążek rozproszenia – Obraz w kształcie kolistej plamki świetlnej, będący odwzorowaniem przez obiektyw (np. na matrycy) punktu świecącego. Plamka taka powstaje w sytuacji, gdy obraz punktu rzutowany jest przez układ optyczny na płaszczyznę inną, niż płaszczyzna materiału światłoczułego. Im mniejszy jest więc krążek rozproszenia, tym bardziej ostry jest obraz przedmiotu na zdjęciu. Oko ludzkie akceptuje ostrość, jeśli średnica plamki wynosi nie więcej niż 1/3000 część ogniskowej obiektywu – przy takiej wielkości bowiem krążek przedstawia się naszemu oku jako punkt. Wielkość plamki zależy od średnicy otworu przysłony, gdyż im mniejszy będzie otwór względny obiektywu, tym mniejsza będzie średnica krążka rozproszenia.

——————————————————————————————————————-


L (Luxury, Elki)) – Oznaczenie obiektywów Canona wysokiej klasy. Nie definiuje ono wymogów, jakie musi spełnić obiektyw, by się do niej zaliczyć, jednak szkła sygnowane literą L są zwykle bardzo solidnej konstrukcji i uszczelnione, zastosowano w nich pierścieniowy napęd USM oraz elementy ze szkła niskodyspersyjnego lub fluorytowe. Cechują się bardzo starannym wyczernieniem wnętrza, co pozwala uniknąć odblasków, a w efekcie blików i flar.

Lamelka – Ruchoma, cienka metalowa blaszka wchodząca w skład migawki szczelinowej, przysłony irysowej bądź sektorowej migawki centralnej.

Lampa błyskowa (flesz, ang.flash) – urządzenie, które wyzwala wiązkę światła niezbędną do właściwego oświetlenia fotografowanego obiektu. Umożliwia wykonywanie zdjęć w niekorzystnych warunkach oświetleniowych. Niekiedy dodatkowo wspomaga autofokus przy słabym oświetleniu. Jej działanie jest ściśle związane z mechaniką lub elektroniką aparatu fotograficznego.
jednorazowe żaróweczki do lamp błyskowych: z prawej przed użyciem, z lewej zużyta
lampa błyskowa z rozkładanym wachlarzowato reflektorem i żaróweczką jednorazowego użytku
Prekursorem lamp błyskowych był proszek błyskowy zwany “magnezją”, podpalany przez fotografa w chwili wykonywania zdjęcia. Ponieważ używane wówczas (XIX wiek) płyty światłoczułe miały niewielką czułość, wykonanie zdjęcia odbywało się przez odsłonięcie na kilka sekund otworu obiektywu; w tym czasie fotograf podpalał zasobnik z niewielką ilością “magnezji”, który spalał się błyskawicznie oślepiającym światłem. Ilość uzyskanego w ten sposób światła trudna była do ujednoznacznienia, bo zależała od sposobu rozmieszczenia magnezji w zasobniku. Użycie takiego źródła było także niebezpieczne – groziło pożarem i poparzeniami, bo proszek błyskowy płonął otwartym płomieniem w temperaturze kilku tysięcy stopni.
W pierwszej połowie XX wieku opracowano bezpieczniejsze od płonącej magnezji źródła światła na potrzeby fotografii. Cienki drucik z magnezu (lub z aluminium) umieszczano w zamkniętej bańce szklanej napełnionej tlenem. Drucik stykał się z dwoma przewodami, wyprowadzonymi na zewnątrz bańki, tworząc w ten sposób niewielką żarówkę. Podłączenie przewodów do źródła prądu, np. ze zwykłej baterii błyskawicznie rozgrzewało drucik do temperatury zapłonu; inicjowało to miniaturowy wybuch w bańce: cały drucik spalał się, stając się na krótką chwilę – ok. 1/30 sekundy – źródłem jaskrawego światła. Po wykorzystaniu żaróweczka nie nadawała się do powtórnego użycia.
W drugiej połowie XX wieku opracowane zostały lampy wielokrotnego użytku, w których jako źródło światła wykorzystano inne niż utlenianie zjawisko fizyczne; wprawdzie wykorzystywana w tych lampach lampa ksenonowa nazywa się popularnie palnikiem, to trwający ok. 1/1000 sekundy błysk jest rezultatem wyładowania elektrycznego w lampie wyładowczej, a nie żarzenia lub spalania się czegokolwiek. Energia impulsu świetlnego dostarczana jest z naładowanego do kilkuset woltów kondensatora, w którego obwód włączone jest uzwojenie pierwotne transformatora impulsowego. Transformator impulsowy o przekładni podwyższającej, np. 1:40, w chwili wykonywania zdjęcia podaje na elektrodę zapłonową lampy impuls o napięciu kilkunastu kilowoltów, który powoduje lokalną jonizację gazu w lampie. Jonizacja ta inicjuje w niej wyładowanie i w rezultacie – krótkotrwały oślepiający błysk, którego energia wynosi kilkadziesiąt dżuli. Lampy takie nadają się do wielokrotnego użycia – ich trwałość liczona jest w tysiącach błysków.
Lampy błyskowe funkcjonujące na zasadzie rozładowania kondensatora elektrycznego poprzez ksenonowy “żarnik” są obecnie najpowszechniej stosowane w fotografii, przy czym w aparatach amatorskich lampy takie zazwyczaj wbudowane są w aparat fotograficzny.

Lampa halogenowa – rodzaj elektrycznego źródła światła. Jest to żarówka z żarnikiem wolframowym, wypełniona gazem szlachetnym z niewielką ilością halogenu (czyli fluorowca, np. jodu), który regeneruje żarnik, przeciwdziałając jego rozpylaniu, a tym samym ciemnieniu bańki od strony wewnętrznej.
Halogen tworzy związek chemiczny z wolframem (parami wolframu w bańce i na ściankach bańki). Związek ten krąży wraz z gazem w bańce w temperaturze panującej blisko żarnika, a następnie rozpada się na wolfram i fluorowiec. W rezultacie tej reakcji następuje przenoszenie cząstek wyparowanego wolframu z bańki na żarnik. Proces ten nazywa się halogenowym cyklem regeneracyjnym. Występowanie tego cyklu pozwala zwiększyć temperaturę żarnika do około 3200 K, zatem żarówki halogenowe cechują się wyższymi skutecznościami świetlnymi w porównaniu do zwykłych lamp żarowych (do 18 lumenów/wat).
Podane temperatury pracy żarnika odnoszą się do standardowych lamp, dla których przewidziano średni czas pracy 1000 godzin. Czasami, w sytuacjach, w których wymagane jest uzyskanie światła bardziej zbliżonego do światła dziennego, stosuje się żarówki pracujące z wyższą temperaturą żarnika. Trwałość takich lamp jest jednak znacznie niższa.
Zaletą lamp halogenowych są niewielkie rozmiary, brak konieczności stosowania układów zapłonowych, szybki zapłon, niewielkie straty strumienia świetlnego w okresie eksploatacji, możliwość stosowania ściemniaczy oraz wysoki poziom wskaźnika oddawania barw. Wadą jest niewielka skuteczność i trwałość w porównaniu do lamp wyładowczych, czy lamp LED.

Lampa studyjna – Lampa oświetleniowa przeznaczona do stosowania w warunkach studyjnych (atelier), zwykle jest to lampa błyskowa, rzadziej halogenowa lub jarzeniowa. Zazwyczaj ma ona budowę modułową: do mocowanej na statywie głowicy oświetleniowej mocuje się najróżniejsze akcesoria, modulujące emitowane przez lampę światło: rozpraszacze (softbox), parasolki, czasze, wrota czy strumienice.

LD (Low Dispersion) – Tym symbolem firma Tamron oznacza optykę, w której zastosowano soczewki ze szkła o bardzo niskiej dyspersji.

LD-Hybrid (Tamron) – Oznaczenie hybrydowych, szklano-plastikowych soczewek asferycznych, w których szklana baza wykonana jest ze szkła tylu LD.

Liczba przewodnia (LP) – określa moc lamp błyskowych. Oznacza ona odległość w metrach lampy od obiektu, z jakiej do obiektu dotrze odpowiednia ilość światła do poprawnego naświetlenia filmu ISO 100/21° przy przysłonie f/1.
Liczba przewodnia pozwala na obliczenie wartości przysłony przy fotografii z wykorzystaniem lampy, zgodnie z poniższymi wzorami (przy zwiększaniu czułości musimy odpowiednio zwiększać wartość przysłony, przy przejściu z ISO 100/21° do 200/24° czułość wzrasta 2 razy czyli wartość przesłony musimy zwiększyć o pierwiastek kwadratowy z dwóch czyli o 1,4, przy przejściu do ISO 400/27° wzrasta 4 razy a więc czynnik 2 itd.):

wartość przysłony dla materiału ASA 100 (21°DIN): przysłona = LP/odległość od obiektu w metrach;
wartość przysłony dla materiału ASA 200 (24°DIN): przysłona = (LP / odległość od obiektu) * 1,4;
wartość przysłony dla materiału ASA 400 (27°DIN): przysłona = (LP / odległość od obiektu) * 2.

Lustra pentagonalne – Zestaw luster znajdujących się w układzie celowniczym aparatu (lustrzanki) dający taki sam układ powierzchni odbijających, jak w wypadku pryzmatu pentagonalnego. Układ taki jest prostszy w produkcji od pryzmatu, a zatem tańszy, dlatego powszechnie stosuje się go w lustrzankach amatorskich. Jego wadą są strata jasności obrazu wynikająca z większej niż wypadku pryzmatu liczby przejść szkło/powietrze.
Lustro celownicze. Lustro wchodzące w skład układu celowniczego lustrzanki. Umieszczone jest przed materiałem światłoczułym (matrycą) pod kątem 45 stopni, i kieruje obraz rzutowany przez obiektyw na matówkę. Lustro może być umieszczone w torze optycznym obiektywu zdjęciowego, wówczas jest to lustrzanka jednoobiektywowa, lub za osobnym obiektywem celowniczym, w takim wypadku mamy do czynienia z lustrzanką dwuobiektywową. W lustrzance jednoobiektywowej lustro jest uchylne, i zostaje schowane na czas wykonywania zdjęcia.

Lustrzanka – aparat fotograficzny wyposażony w lustro i matówkę. Zadaniem zespołu lustra i matówki jest dokładna prezentacja bieżącego kadru. Rozwiązanie takie ma znaczenie przy precyzyjnym nastawianiu odległości fotografowania, ocenianiu głębi ostrości, ocenie aberracji optycznych, jak również przy prawidłowym kadrowaniu obiektów nieodległych. Sprzyja również kompozycji kadru, ocenie proporcji oświetlenia itp.

Lustrzanka cyfrowa (ang. DSLR, Digital Single Lens Reflex Camera) – rodzaj lustrzanki, w której rolę materiału światłoczułego spełnia matryca fotograficzna. Aparat tego typu początkowo przeznaczony był głównie do zastosowań profesjonalnych, jednak aktualnie z powodu bardziej przystępnej ceny stał się popularny wśród wszystkich fotografów.

Lustrzanka dwuobiektywowa – Starszą konstrukcją jest lustrzanka dwuobiektywowa, w której każdy z obiektywów służy tylko jednemu celowi – albo prezentacji kadru, albo naświetlaniu materiału światłoczułego. Aparaty te charakteryzowały się zwiększonymi wymiarami w stosunku do aparatów jednoobiektywowych na ten sam rodzaj filmu. Dzisiaj nie są już stosowane. Ich zaletą w porównaniu z wcześniejszymi rozwiązaniami było przedstawianie kadru na wygodnej i dużej matówce ze wszystkimi tego pozytywnymi skutkami. Wadą był jednak nadal efekt paralaksy pomiędzy kadrem obserwowanym i naświetlanym. Natomiast zaletą w porównaniu do późniejszych lustrzanek jednoobiektywowych była możliwość obserwacji kadru w trakcie robienia zdjęcia, co ma znaczenie przy długich czasach naświetlania.

Lustrzanka jednoobiektywowa – Jest to konstrukcja nieco młodsza, a obecnie dominująca wśród aparatów średniej i najwyższej klasy. Występuje tu tylko jeden obiektyw, który służy zarówno do obserwacji kadru, jak i naświetleń. Lustro w tego typu aparatach unosi się na czas potrzebny do zrobienia zdjęcia odsłaniając migawkę, przestając jednak tym samym prezentować kadr osobie fotografującej. Olbrzymią zaletą tego rozwiązania jest przedstawianie osobie fotografującej kadru w dokładnie takiej postaci, w jakiej będzie naświetlony. Szczególną zaletą jest tu całkowity brak paralaksy. Rozwiązanie takie umożliwia również wygodne stosowanie pełnej gamy obiektywów wymiennych, konwerterów i różnego rodzaju nasadek na obiektywy. Podstawową wadą lustrzanki jednoobiektywowej jest konieczność podniesienia lustra tuż przed zrobieniem zdjęcia, co powoduje chwilowy brak obrazu w wizjerze, oraz fakt, iż lustro podczas unoszenia może powodować drgania aparatu a co za tym idzie – poruszone zdjęcia. W celu wyeliminowania tej wady stosuje się mechanizm tzw. wstępnego unoszenia lustra pozwalający przed otwarciem migawki wytłumić drgania spowodowane złym wytłumieniem unoszącego się lustra. Zazwyczaj słowo lustrzanka używane jest jako synonim lustrzanki jednoobiektywowej (SLR – Single Lens Reflex Camera) lub cyfrowej lustrzanki jednoobiektywowej (DSLR – Digital Single Lens Reflex Camera).

——————————————————————————————————————-


M42 – Gwintowe mocowanie obiektywowe, wprowadzone po raz pierwszy przez Zeissa w modelu Contax S. Stosowane było powszechnie przez wielu innych producentów, w tym Pentacona (NRD-owska część Zeissa), Pentaxa i zakłady radzieckie. W późniejszym czasie zostało wyparte przez opracowany przez Pentaxa bagnet K, w którym obiektywy z mocowaniem M42 zamocować można przez prostą, mechaniczną przejściówkę.

Manualna ekspozycja – Sposób wykonywania zdjęcia, w którym (zwykle posiłkując się wskazaniami światłomierza zewnętrznego lub wbudowanego w aparat) samodzielnie ustalamy czas ekspozycji oraz wartość przysłony tak, by uzyskać oczekiwany efekt wizualny.

Matówka – półprzezroczysty materiał, przeważnie płytka szklana z mechanicznie lub chemicznie zmatowioną jedną z powierzchni, służący w aparatach fotograficznych do ustawienia i kontroli ostrości oraz kadrowania. Dla ułatwienia obserwacji obrazu i dokładnego ustawiania ostrości, najczęściej występuje z innymi elementami jak pryzmat pentagonalny, soczewka Fresnela, mikroraster lub dalmierz klinowy.
W aparatach studyjnych po ustawieniu ostrości matówka zastępowana jest ręcznie kasetą z filmem. W lustrzankach jednoobiektywowych po ustawieniu ostrości matówkę zasłania lustro. W lustrzankach dwuobiektywowych obraz stale pada na matówkę przez dodatkowy obiektyw.

Medical (Nikon) – Tak oznaczane były wysoce specjalistyczne obiektywy Nikona do makrofotografii z wbudowaną pierścieniową lampą błyskową. Zostały skonstruowane tak, by uwolnić użytkownika manualnego, analogowego korpusu od konieczności przeliczania ogniskowej, przysłony, skali odwzorowania i czułości filmu – wszystkie te wartości wystarczy ustawić odpowiednimi pierścieniami na obiektywie. Dziś może wydawać się to rozwiązaniem dziwacznym, gdyż wszystko to oblicza korpus AF, jednak w momencie ich premiery pozwalało zaprząc do makrofotografii osoby bez wykształcenia fotograficznego – techników medycznych, stomatologów itp.

Memory Stick – karta pamięci, w której zastosowano pamięć Flash EEPROM opracowana przez firmę Sony. Używana głównie w aparatach cyfrowych Sony, konsolach do gier Playstation i telefonach komórkowych marki Sony Ericsson oraz NEC.
Wersja Memory Stick PRO charakteryzuje się zwiększoną prędkością przesyłu danych oraz większą pojemnością.
Wersja Memory Stick Duo oraz Memory Stick PRO Duo to wersje kart pamięci, w których wielkość karty zredukowano o połowę.
Wersja Memory Stick Micro, zwana również M2, to miniaturowa wersja karty Memory Stick – o rozmiarach prawie czterokrotnie mniejszych od standardowej. Używana jest ona w telefonach Sony Ericsson.
Obecnie Memory Stick produkowana jest nie tylko przez Sony ale m.in. przez Sandisk czy Lexar

MG (Molded Glass) – Oznaczenie obiektywów Tamrona, w których zastosowano tłoczone ze szkła soczewki asferyczne.

Micro USM (Micromotor USM) – inaczej USM

Microdrive – technologia produkcji dysków twardych o bardzo małych rozmiarach (30 x 40 x 5 mm) rozwijana przez IBM, a obecnie przez Hitachi.
Dyski Microdrive osiągają pojemność do 8 GB, a szybkość odczytu 5-10 MB/s. Prototyp posiada 10 GB. Dyski te mają interfejs zgodny z kartami CompactFlash Type II co ułatwia ich używanie w wielu urządzeniach przenośnych takich jak aparaty cyfrowe, jedyną różnicą jest większe ryzyko uszkodzenia mechanicznego oraz większe zapotrzebowanie na prąd.

Migawka – jest częścią aparatu fotograficznego służącą do odsłaniania na odpowiedni czas a następnie zasłaniania z powrotem materiału światłoczułego lub przetwornika optoelektronicznego w celu jego prawidłowej ekspozycji czyli dostarczenia odpowiedniej ilości światła padającego przez obiektyw.
Migawkę zwalnia się spustem, wężykiem lub zdalnie, pilotem.

Migawka szczelinowa – stosowana obecnie powszechnie w lustrzankach małoobrazkowych umieszczona jest pomiędzy obiektywem a materiałem światłoczułym. Składa się z dwóch lub więcej równolegle prowadzonych taśm stalowych (lamelek) lub płóciennych. Zmiana położenia taśm względem siebie skutkuje zmianą czasu ekspozycji materiału światłoczułego. Naciągnięcie i zwolnienie mechanizmu migawki powoduje przesuwanie się szczeliny utworzonej przez lamelki wzdłuż materiału światłoczułego, czego skutkiem jest jego równomierne naświetlenie. Pod względem konstrukcyjnym rozróżnia się migawki szczelinowe poziome i pionowe w zależności od orientacji ruchu lamelek. Migawki pionowe, w związku z krótszą drogą do pokonania, pozwalają na najkrótsze, do 1⁄250 s, czasy pełnej synchronizacji standardowego błysku lampy błyskowej. Jest odkryciem polskiego fotografa Stanisława Jurkowskiego. Skonstruował ją, opatentował i w 1883 opublikował dane na jej temat w piśmie Fotograf. Produkcją migawki szczelinowej zajęły się angielskie i niemieckie firmy. Jednak w literaturze to odkrycie przypisywane jest Ottomarowi Anschützowi. Miałby go dokonać na początku lat 80. XIX w.
W dawniej produkowanych aparatach czas otwarcia migawki regulowany był mechanicznie. Większość obecnie produkowanych modeli ma migawkę sterowaną elektronicznie, co skutkuje większą dokładnością i lepszą powtarzalnością czasu naświetlania. Przedział czasu otwarcia migawki to obecnie od 1⁄12000 sekundy, do 30 sekund, przy czym popularne lustrzanki oferują węższy zakres od 1⁄4000 sekundy do 30 sekund.

Migawka centralna – nazwana również irysową, umieszczona jest we wnętrzu obiektywu lub tuż za nim. Składa się z kilku, kilkunastu elementów z bardzo cienkiej blaszki w kształcie sierpa, rozmieszczonych symetrycznie wokół osi optycznej aparatu tworząc okrągły otwór o regulowanej średnicy, dzięki czemu migawka centralna w niektórych obiektywach pełni jednocześnie rolę przysłony.
Uruchomienie mechanizmu spustowego migawki powoduje błyskawiczne rozchylenie elementów do z góry określonej średnicy (funkcja przysłony) otwierając w ten sposób drogę światłu do materiału światłoczułego na określony czas (funkcja migawki), a następnie niemalże natychmiastowe ich zamknięcie (przyspieszenia w mechanizmie migawki centralnej dochodzą do 10 G). Dawniej ten typ migawki występował w aparatach mieszkowych a z czasem również w coraz popularniejszych lustrzankach dwuobiektywowych.
Obecnie występuje niekiedy w kompaktowych aparatach cyfrowych z niewymienną optyką, ale także w obiektywach do aparatów średnio- i wielkoformatowych, a w zastosowaniach zaawansowanych – również jako samodzielny, niezależny od obiektywu moduł.
Konstrukcja migawki centralnej umożliwia synchronizację z lampą błyskową w pełnym zakresie oferowanych czasów. Najkrótsze czasy pracy migawek irysowych dochodzą do 1⁄2000 s, co pozwala na swobodne mieszanie światła ciągłego i błyskowego bez efektu rozmazania, jaki towarzyszy ekspozycji szybko poruszających się obiektów fotografowanych przy czasach dłuższych niż 1⁄500 s przy standardowym obiektywie.

Mired [M] – jednostka temperatury barwowej światła. Jeden mired jest równy 106 K-1 = 1 MK-1. W użyciu jest również wielokrotność tej jednostki, dekamired: 1 daM = 10 M.
Są to wychodzące już z użycia jednostki, w jakich podaje się jeszcze czasami wartości filtrów korekcyjnych nakładanych na obiektywy aparatów fotograficznych.

Mirror lockup – inaczej Wstępne podnoszenie lustra

MP-E (Canon) – Tym symbolem oznaczony został tylko jeden, bardzo specyficzny obiektyw przeznaczony wyłącznie do makrofotografii – Canon MP-E 65mm F/2.8 1-5x Macro. Jego unikatowość polega na tym, że oferuje on skale odwzorowania od 1:1 aż do 5:1 i co się z tym wiąże – nie pozwala ostrzyć na nieskończoność.

Multi-Coating – Oznaczenie obiektywów wyposażonych w wielowarstwowe powłoki antyodblaskowe. Ich zastosowanie pozwala uniknąć odbić światła wewnątrz obiektywu i będących efektem tego “zajączków” i flary oraz spadku kontrastu na zdjęciach wykonywanych pod światło.

MultiMedia Card – Standard kart pamięci flash, stosowanych jako nośniki danych m.in. w cyfrowych aparatach fotograficznych opracowany w roku 1997 przez Sandiska oraz Siemensa. Karty MMC straciły dużą część rynku po pojawieniu się kart SD, z którymi są w dużej mierze zgodne elektrycznie i mechanicznie. Ze względu na wykorzystywanie kart MMC w niewielkich urządzeniach przenośnych, doczekały się one kilku odmian o zredukowanych rozmiarach: RS-MMC, MMCmobile oraz MMCmicro.

——————————————————————————————————————-


N (Nikon) – Oznaczenie pierwszej serii obiektywów typu AI.

N (Nano Crystal Coat) – Symbol technologii wielowarstwowych, cienkich powłok antyodblaskowych stosowanych we współczesnych, zwłaszcza szerokokątnych obiektywach Nikona.

Nikon (jap. 株式会社ニコン Kabushiki-gaisha Nikon?) – japoński producent sprzętu fotograficznego i optycznego. Obecne zakłady produkcyjne znajdują się w Tokio w Japonii, Tajlandii oraz na Tajwanie.

Nadfiolet – Inaczej Ultrafiolet.

Niedoświetlenie – Ekspozycja powodująca, że materiał światłoczuły (matryca, negatyw itp.) otrzymuje zbyt małą ilość światła do prawidłowego naświetlenia. W wyniku niedoświetlenia fotografie są zbyt ciemne, a obiekty na zdjęciach mają mniejsze nasycenie barw i kontrast.

Nośnik danych – Przedmiot umożliwiający fizyczne zapisanie określonej informacji, a także późniejsze jej odczytanie (odtworzenie). Zwykle pod tym pojęciem rozumie się przedmioty i urządzenia ściśle związane z technologią komputerową, takie też wykorzystywane są do przechowywania zdjęć wykonanych cyfrowymi aparatami fotograficznymi. Nośniki danych możemy podzielić na niewymienne (wbudowane w urządzenie, np. komputer lub aparat fotograficzne) oraz wymienne, które służą do przenoszenia zapisanych danych pomiędzy urządzeniami. Możemy je też podzielić na nośniki jednokrotnego i wielokrotnego zapisu. Te pierwsze, to przede wszystkim jednorazowe dyski optyczne, a więc płyty CD, CD-R, DVD, DVD-R oraz DVD+R. Nośniki wielokrotnego zapisu umożliwiają usunięcie lub modyfikację zapisanych na nich danych, są to przede wszystkim: dyski twarde, karty pamięci flash a także płyty wielokrotnego zapisu CD-RW, DVD+RW oraz DVD-RW.

——————————————————————————————————————-


Obiektyw długoogniskowy – Obiektyw o kącie widzenia wyraźnie węższym niż kąt widzenia ludzkiego wzroku, a więc mniejszym niż 40º. Ogniskowa takiego obiektywu jest przynajmniej o 40% dłuższa od przekątnej kadru (błony lub matrycy). Szczególnymi odmianami obiektywów długoogniskowych są teleobiektywy oraz obiektywy zwierciadlane (lustrzane).

Obiektyw portretowy – Określenie jasnych stałoogniskowych obiektywów o ogniskowej nieco dłuższej niż standardowa. Często są to obiektywy o nieskorygowanej aberracji sferycznej, dzięki czemu dają charakterystyczny, miękki obraz (nazywa je się też miękkorysującymi). Ich najbardziej zaawansowaną odmianą są obiektywy z regulowaną korekcją aberracji sferycznej, takie jak AF DC-Nikkor 105mm F/2D, w których można regulować stopień rozmycia obrazu.

Obiektyw portretowy Petzvala – obiektyw fotograficzny opracowany w 1840 przez Józsefa Petzvala. Obiektyw składał się z dwóch achromatów, przednia grupa była klejona. Pomiędzy grupami znajdowała się apertura. Przednia grupa soczewek obiektywu dobrze korygowała aberrację sferyczną, ale wprowadzała komę, którą poprawiała druga grupa soczewek. Umieszczenie apertury pomiędzy soczewkami poprawiało astygmatyzm obiektywu, ale wprowadzało elementy krzywizny pola i winietowania. Znacznie jaśniejszy niż ówcześnie stosowane, obiektyw Petzvala umożliwiał praktycznie robienie zdjęć portretowych zmniejszając czas naświetlania do około 1 minuty.

Obiektyw standardowy – Obiektyw, którego kąt widzenia zbliżony jest do kąta widzenia ludzkiego wzroku, czyli 40-60º. Taki kąt widzenia daje ogniskowa zbliżona do przekątnej kadru (błony światłoczułej lub matrycy).

Obiektyw symetryczny – Konstrukcja optyczna składająca się z dwóch jednakowych członów z przysłoną umieszczoną pomiędzy nimi.

Obiektyw szerokokątny – Obiektyw o kącie widzenia ponad 60º. W związku z szerszym niż właściwy dla ludzkiego wzroku kątem widzenia, na zdjęciach wykonanych obiektywami szerokokątnymi widoczne są zniekształcenia perspektywy (dystorsja), przy czym charakter tych zniekształceń zależny jest od konstrukcji optycznej obiektywu.

Obiektyw zmiennoogniskowy – (zoom) Obiektyw pozwalający na płynną zmianę ogniskowej w określonych granicach. Pierwszym takim obiektywem produkowanym seryjnie był Zoomar 36-82/2.8 Voigtländera. Pierwotnie obiektywy takie miały maksymalny otwór względny niezależny od ogniskowej, nie traciły również wraz z jej zmianą ustawienia ostrości.

Odległość hiperfokalna – Najmniejsza odległość fotografowanego obiektu od aparatu, przy której obiektyw (przy danym otworze przysłony) ustawiony na nieskończoność, ostro odwzorowuje ów obiekt. Nastawienie ostrości na przedmiot znajdujący się w odległości hiperfokalnej spowoduje uzyskanie głębi ostrości rozciągającej się od połowy odległości hiperfokalnej do nieskończoności – jest to największy możliwy do uzyskania zakres głębi ostrości dla danej kombinacji ogniskowa-przysłona.

Ogniskowa – odległość pomiędzy ogniskiem układu optycznego a punktem głównym układu optycznego, np. odległość środka soczewki od punktu, w którym skupione zostaną promienie świetlne, które przed przejściem przez soczewkę biegły równolegle do jej osi. Ogniskową można określić zarówno dla soczewek i ich układów, jak i dla zwierciadeł.
Odległość ogniskowa danego układu optycznego określa jego powiększenie.
Odwrotnością ogniskowej jest zdolność zbierająca układu optycznego.

OS (Optical Stabilizer) – System optycznej stabilizacji obrazu stosowany w obiektywach Sigmy.

Osłona przeciwsłoneczna – Nakładana na obiektyw osłona w kształcie stożkowej tulei lub „tulipana”, o matowoczarnych ściankach wewnętrznych (niekiedy z naniesioną wewnątrz zamszową wykładziną). Ma za zadanie odcięcie bocznych promieni światła pochodzących spoza kadru. Chociaż nie biorą one udziału w tworzeniu użytecznego obrazu, ulegając wielokrotnym odbiciom wewnątrz obiektywu powodują one spadek kontrastu oraz takie defekty obrazu jak flara i bliki. Kształt i kąt rozwarcia osłony powinny być dostosowane do kąta widzenia stosowanego obiektywu. Osłony typu tulipanowego można stosować z obiektywami, w których przednia część obiektywu nie obraca się podczas ogniskowania. W wypadku tańszych obiektywów, z obracającą się przednią soczewką, można stosować wyłącznie osłony stożkowe.

Otwór względny obiektywu – Stosunek źrenicy wejściowej obiektywu do jego ogniskowej. Wyznacza w sposób niezależny od fizycznej średnicy otworu przysłony ilość światła wpadającego przez obiektyw. Obok ogniskowej jest to najważniejszy parametr opisujący własności obiektywu.

——————————————————————————————————————-


P (Nikon) – Symbolem oznaczane są manualne obiektywy należące do bardzo skromnej rodziny (liczącej zaledwie dwa modele) szkieł typu AI-S, jednak wyposażonych w procesor i kontakty CPU, a co za tym idzie w pełni współpracujących ze współczesnymi korpusami AF.

PC (Perspective Control) – Obiektywy Nikona, w których możliwe jest decentrowanie osi optycznej, co pozwala na korektę perspektywy i nierównoległe do aparatu umieszczenie płaszczyzny ostrości.

PC Terminal – Uniwersalne złącze synchronizujące błysk lampy błyskowej z wyzwoleniem migawki. Dziś spotykane w bardziej zaawansowanych aparatach, gdyż służy już tylko do synchronizacji lamp studyjnych. W wypadku lamp przenośnych zostało wyparte przez gorącą stopkę.

Perspektywa barwna – Zjawisko fizjologii postrzegania, polegające na tym że złudzenie głębi zależy od użytych kolorów, mimo ich jednakowego oddalenia od oka obserwatora. Kolory ciepłe (np. żółty i czerwony) sprawiają wrażenie, iż są bliżej obserwatora, dla odmiany kolory chłodne (np. błękit) wydają się cofnięte w głąb obrazu. Dzieje się tak, gdyż przedmioty odległe od nas obserwujemy jako zaniebieszczone, gdyż światło rozproszone w atmosferze ma przewagę promieni niebieskich.

Perspektywa powietrzna – Zjawisko spowodowane pochłanianiem i rozpraszaniem światła przez atmosferę oraz zawarte w niej pyły i mgłę. W efekcie te same pod względem tonalności obiekty w miarę oddalania się od obserwatora tracą na kontraście i wydają się być coraz jaśniejsze.

Pierścień odwrotnego mocowania – Adapter umożliwiający zamocowanie obiektywu w pozycji odwrotnej, tylną soczewką na zewnątrz, do korpusu aparatu bądź pierścieni pośrednich lub mieszka. Takie sposób zamontowania obiektywu wykorzystuje się niekiedy w makrofotografii w celu uzyskania dużej skali odwzorowania. Ponieważ w takiej pozycji nie jest przenoszona z korpusu informacja o ustawionej przysłonie, jej wartość roboczą należy ustawić ręcznie (jeżeli obiektyw wyposażony jest w odpowiedni pierścień sterujący) bądź zastosować odpowiedni przewód połączeniowy zapewniający komunikację z korpusem.

Pierścień redukcyjny – Przejściówka umożliwiająca wykorzystanie akcesoriów obiektywowych (filtrów, nasadek, osłon przeciwsłonecznych) o innej średnicy gwintu mocującego, niż zastosowany w obiektywie.

Pierścienie pośrednie – Zestaw pierścieni (zwykle trzech) o różnej grubości, przeznaczonych do montowania pomiędzy obiektywem a korpusem aparatu. Umożliwia fotografowanie z odległości mniejszych, niż pozwala na to wyciąg obiektywu, a zatem uzyskanie większej skali odwzorowania. Ponieważ pierścienie można stosować pojedynczo lub w grupach, ich różne kombinacje pozwalają uzyskać różny wyciąg obiektywu. Nowoczesne lustrzanki z autofokusem wymagają pierścieni zapewniających komunikację pomiędzy korpusem i obiektywem. Pierścienie pośrednie powodują zmniejszenie otworu względnego obiektywu, ca należy wziąć pod uwagę przy ustalaniu parametrów ekspozycji.
PNG. (Portable Network Graphics) to format plików graficznych oraz system bezstratnej kompresji danych graficznych, opracowane w 1995 roku jako następca formatu GIF korzystającego z kompresji LZW (stało się to konieczne po ogłoszeniu roszczeń patentowych do tego algorytmu przez firmy Unisys oraz Compuserve). W porównaniu do formatu GIF, PNG jest bardziej uniwersalny, gdyż obejmuje również 24-bitowy tryb RGB oraz kanał płynnej przezroczystości (alpha). Zastosowane algorytmy kompresji bezstratnej są dużo bardziej zaawansowane niż stosowany w formacie GIF algorytm LZW. Format PNG zalecany jest przez konsorcjum W3C jako najlepszy format grafiki publikowanej w Internecie.

Podczerwień – (Promieniowanie podczerwone, ang. infrared, IR) Pomieniowanie elektromagnetyczne o długości fal pomiędzy światłem widzialnym a falami radiowymi. Oznacza to zakres od 780 nm do 1 mm. Do celów fotograficznych wykorzystuje się zakres tzw. bliskiej podczerwieni (0,7-5 μm). Wymaga to specjalnych materiałów światłoczułych uczulonych na odpowiedni zakres promieniowania. W wypadku aparatów cyfrowych możliwość ich wykorzystania zależy od siły działania wbudowanego filtra podczerwieni. Produkuje się również specjalnie zmodyfikowane aparaty pozbawione tego filtra, przeznaczone do zastosowania głównie w astronomii i kryminalistyce. Wykonywanie zdjęć w podczerwieni wymaga ponadto zastosowania filtra, który zablokuje widzialne pasmo promieniowania.

Porro – Układ luster lub pryzmatów znajdujących się w torze optycznym celownika aparatu. Ma on funkcję analogiczną do pryzmatu pentagonalnego, czyli odwrócenie obrazu rzutowanego na matówkę tak, by obraz obserwowany w celowniku był poprawny i nieodwrócony. Wynaleziony około 1850 roku przez włoskiego konstruktora Ignazio Porro, zastosowany został w latach 60-tych XX wieku w aparatach takich jak AGFA OPTIMA IIIS czy Nikon Auto 35. Dziś przeżywa renesans dzięki lustrzankom E-300 oraz E-330 Olympusa. W porównaniu z klasycznym pryzmatem pentagonalnym pozwala na znaczne odsunięcie celownika od osi optycznej obiektywu i dzięki temu umożliwia uzyskanie zwartej, kompaktowej budowy aparatu. Wadą takiego układu jest duża liczba przejść szkło/powietrze a co za tym idzie, spadek jasności obrazu.

Power Zoom – Funkcja niektórych korpusów małoobrazkowych i obiektywów Pentaxa pozwalająca m.in. na zmianę ogniskowej obiektywu z poziomu aparatu. W najnowszym modelu K10D styki systemu Powerzoom odpowiadają za zasilanie silnika ultradźwiękowego SDM. Power Zoom pozwala na śledzenie wielkości fotografowanego obiektu, “chowanie” obiektywu po wyłączeniu aparatu, zapamiętanie kilku wartości ogniskowej oraz uzyskanie efektu typu Zoom blur. Dokładny zakres funkcji realizowanych przez mechanizm Power Zoom zależy zarówno od obiektywu, jak i korpusu.

Priorytet czasu (Shutter priority, Tv, priorytet migawki) – Jeden z półautomatycznych trybów kontroli ekspozycji zdjęcia. Wykorzystując go, ustalamy właściwy czas naświetlania, zaś automatyka aparatu tak dobiera wartość przysłony, byśmy otrzymali prawidłową ekspozycję zdjęcia. Ustalenia te można zmodyfikować (by uzyskać zdjęcie słabiej lub silniej naświetlone), korzystając z funkcji korekty ekspozycji.

Priorytet przysłony (Aperture priority, Av) – Jeden z rodzajów automatyki naświetlania zdjęcia. Korzystając z tego trybu fotografujący ustawia pożądaną wartość przysłony wartość przysłony, natomiast układ kontroli ekspozycjiposiłkując się wskazaniami światłomierza tak dobiera czas naświetlania, by otrzymać prawidłową ekspozycje zdjęcia. Tak ustalone parametry naświetlania kadru można zmienić (by uzyskać zdjęcie słabiej lub silniej naświetlone), korzystając z funkcji korekty ekspozycji.

Pryzmat pentagonalny – pryzmat pięciokątny. Wpadające światło, odbija się od 2 płaszczyzn, nachylonych do siebie pod kątem 45 stopni, dzięki czemu obraz jest prosty. W pryzmacie tym, ze względu na niewielki kąt padania światła, nie zachodzi całkowite wewnętrzne odbicie. Zamiast tego ścianki pokryte są powłoką odbijającą światło.
Pryzmat ten stosowany w urządzeniach optycznych i w lustrzankach jednoobiektywowych, pierwszy raz został wykorzystany w 1957 roku w modelu Asahi Pentax.

Prześwietlenie – Ekspozycja powodująca, że materiał światłoczuły (matryca, negatyw itp.) otrzymuje zbyt dużą ilość światła i następuje przeeksponowanie ujęcia. W wyniku prześwietlenia fotografie są zbyt jasne, a obiekty znajdujące się w światłach tracą szczegóły.

Przysłona fotograficzna, przesłona – Część obiektywu regulująca wielkość otworu na drodze strumienia światła. Stosowana najczęściej w obiektywach fotograficznych i obiektywach kamer filmowych. Zwykle ma postać nachodzących na siebie metalowych listków, liczba listków przysłony i stopień jej otwarcia, bądź zamknięcia, mają wpływ na kształt bokehu.
Regulując średnicę szczeliny (będącą jednocześnie aperturą urządzenia) za pomocą listków można zmieniać ilość światła przechodzącego przez soczewki obiektywu, a jednocześnie wpływać na głębię ostrości uzyskiwanego obrazu (im wyższa wartość przysłony tym większa głębia ostrości). Stopień otwarcia przysłony określany jest za pomocą liczby przysłony.
W przypadku urządzeń rejestrujących obraz (np. aparaty fotograficzne, kamery filmowe) przysłona jest jednym z dwóch czynników dozujących ilość światła podczas naświetlania. Drugim jest urządzenie sterujące czasem otwarcia migawki. W przypadku urządzeń naświetlających sytuacja wygląda analogicznie, np. w przypadku powiększalnika fotograficznego drugim elementem jest zestaw lampa + zegar ciemniowy.

Liczba przysłony lub wartość przysłony to parametr charakteryzujący ilość światła przepuszczanego przez obiektyw do wnętrza aparatu fotograficznego padającego na materiał światłoczuły lub sensor przy danym ustawieniu przysłony. Liczba ta oznaczana jest za pomocą litery f i jest odwrotnie proporcjonalna do wielkości otworu względnego obiektywu, co oznacza, że większa liczba przysłony oznacza mniejszą ilość przepuszczanego światła.

Liczba przysłony f/#, często oznaczana N, jest określona przez wzór

f/\# = N = \frac 1O \

gdzie O jest otworem względnym obiektywu, wyrażonym jako

O = \frac df \

gdzie d jest średnicą otworu przysłony, a f ogniskową.

Po uproszczeniu możemy przyjąć, że: f/\# = N = \frac fd \

Obecnie przyjęło się oznaczać na obiektywach aparatów fotograficznych liczbę przysłony wartościami, odpowiadającymi przybliżeniom kolejnych potęg \sqrt 2

1,0; 1,4; 2,0; 2,8; 4,0; 5,6; 8,0; 11,0; 16,0; 22,0…

Wartość przysłony f/1,0 oznacza, że ogniskowa obiektywu jest równa średnicy otworu przysłony. Każda następna pozycja oznacza ustawienie przysłony, przy którym do wnętrza obiektywu przepuszczana jest dwa razy mniejsza ilość światła.
Najniższa wartość przysłony określa jasność obiektywu. Pierwsza wartość może być wartością pośrednią, np. 1,8; 3,5; 4,5; i jest zależna od budowy obiektywu.

——————————————————————————————————————-


Rozszczepienie światła – Rozszczepienie w fizyce to zjawisko rozdzielenia się fali na składowe o różnej długości.Rozszczepienie światła jest wynikiem ogólniejszego zjawiska fizycznego zwanego dyspersją, które określa zjawiska zachodzące dla fal na skutek zależności prędkości rozchodzenia się fali w ośrodku od częstotliwości fali.

——————————————————————————————————————-


Samowyzwalacz – Dawniej zegarowe, dziś elektroniczne urządzenie, służące do opóźnienia wyzwolenia migawki o kilka-kilkanaście sekund. Zwykle stosowany do wykonywania grupowych portretów z aparatem ustawionym na statywie.

SD (Super-low Dispersion) – Symbolem oznaczane są obiektywy Tokiny, w konstrukcji których wykorzystano szkło niskodyspersyjne. Jest to specjalny gatunek szkła o niskim współczynniku rozszczepienia światła, jego zastosowanie pozwala zredukować natężenie aberracji chromatycznej.

SD – Inaczej Secure Digital.

SDHC – Nowy standard kart pamięci flash, częściowo zgodny z formatem SD. Pod względem mechanicznym karty SD i SDHC są identyczne, odmienny jest jednak protokół adresowania pamięci, tak by umożliwić wytwarzanie kart pamięci o dużej pojemności i uniknąć problemów, jakie zdarzały się przy wykorzystywaniu kart SD o pojemności 2GB i większej. Ze względu na odmienny protokół adresowania pamięci karty SDHC nie są zgodne z urządzeniami przystosowanymi do współpracy z kartami SD, natomiast nośników SD można bez problemów używać w czytnikach SDHC.

Secure Digital (SD) – Standard kart pamięci flash, stosowanych jako nośniki danych m.in. w cyfrowych aparatach fotograficznych opracowany w 1990 roku przez firmy Matsushita (Panasonic), SanDisk oraz Toshiba. Karty SD mają niewielkie rozmiary (małego znaczka pocztowego). Specyfikacja SD w dużej mierze oparta jest na specyfikacji kart MMC – do tego stopnia, że obu rodzajów kart można używać w tych samych czytnikach. Podstawowa różnica polega na tym, że karty SD zawierają wbudowane mechanizmy szyfrowania oraz zarządzania prawami autorskimi do zapisanych na nich utworów (stąd Secure w nazwie), jednak funkcje te praktycznie nigdy nie są wykorzystywane. Maksymalna pojemność karty SD to 4GB, co okazało się niewystarczające, w związku z tym konsorcjum SDCA opracowało specyfikację nowego rodzaju kart, zgodnych z SD: SDHC. Karty SD mają również dwie miniaturowe odmiany, przeznaczone do stosowania w małych urządzeniach przenośnych: telefonach komórkowych, PDA i odtwarzaczach MP3.

SIC (Super Integrated Coating) – Oznaczenie najnowszej generacji powłok antyrefleksyjnych Nikona. W tej technologii rodzaj i liczba powłok nakładanych na każdy element optyczny są optymalizowane zarówno pod kątem materiału, z jakiego wykonany jest element, jak i konstrukcji optycznej całego układu, czyli obiektywu. Z tego powodu powłoki SIC są stosowane głównie w skomplikowanych, wieloelementowych zoomach.

SMC (Super-Multi-Coating) – Oznaczenie opatentowanych w 1971 roku przez Pentaxa wielowarstwowych powłok przeciwodblaskowych. Cieszą się one opinią jednych z najlepszych na świecie. Spotkać można starsze obiektywy Pentaxa, które mają powłoki przeciwodblaskowe, jednak nie są to powłoki SMC.

Soczewka nasadkowa – Soczewka w odpowiedniej oprawie (z gwintem bądź bagnetem) umożliwiającej nakładanie jej na obiektyw aparatu. Zazwyczaj są to soczewki zbierające (skupiające), które skracają ogniskową obiektywu, i dzięki temu umożliwiają fotografowanie z mniejszych odległości. Ponieważ nie są one uwzględnione w obliczeniach obiektywu, zwykle psują jego korekcję i pogarszają własności optyczne.

SP (Super Performance) – Oznaczenie profesjonalnej serii obiektywów Tamrona. Wyróżniają się solidnym wykonaniem, wysoka jakością optyki i dużą jasnością (chociaż niekoniecznie stałym otworem wzglednym).

SP (Super Protect) – Tak określane są dodatkowe powłoki ochronne nanoszone na przednią soczewkę niektórych obiektywów Pentaxa.

Statyw – Podstawa służąca do stabilnego zamocowania aparatu. W zależności od przeznaczenia mogą to być ciężkie konstrukcje przeznaczone do stosowania w studio (atelier) lub lekkie, składane konstrukcje przenośne. Waga i sztywność statywu musi być dostosowana do masy aparatu, z którym będzie stosowany. Integralną częścią statywu może być głowica, pozwalająca precyzyjnie ustawić aparat w określonej pozycji. W droższych modelach statywów głowica jest osobnym, wymiennym elementem.
Strumienica. Lampa studyjna emitująca wąski snop lub stożek światła. Nazwę tę nosi również nakładka modelująca na typową lampę studyjną pełniąca tę samą funkcję.

SWM (Nikon) Silent Wave Motor – nazwa ta oznacza piezoelektryczny silnik napędzający układ autofokusa. Jego podstawowe zalety to szybka, precyzyjna i cicha praca. Dodatkowo w pierścieniowej odmianie, stosowanej w droższych obiektywach, zapewnia możliwość ręcznego przeostrzania w dowolnym momencie, bez konieczności przełączania w tryb manualny. Obiektywy wyposażone w silnik SWM noszą symbol AF-S.

Synchronizacja lampy błyskowej – Wykonanie zdjęcia z lampą błyskową wymaga wyzwolenia jej błysku w ściśle określonym momencie – wówczas, gdy migawka jest całkowicie otwarta (starsze rodzaje lamp błyskowych, np. spaleniowe, wymagały wyzwolenia ułamek sekundy wcześniejszego). Aby to umożliwić, zapewnia się połączenie elektryczne pomiędzy aparatem fotograficznym a lampą błyskową za pośrednictwem tzw. złącza X (PC Terminal) lub gorącej stopki (ta ostatnia zapewnia często nie tylko wyzwolenie lampy, ale i wymianę dodatkowych informacji pomiędzy lampą i aparatem). W wypadku dłuższych czasów otwarcia migawki lampa może też zostać wyzwolona na początku bądź pod koniec ekspozycji – nazywa się to synchronizacją na odpowiednio pierwszą lub drugą kurtynę (lamelkę) migawki. Taki sposób wyzwolenia błysku pozwala uzyskać dodatkowe efekty uwidaczniające ruch przedmiotów w kadrze.

Światłosiła – Stosunek średnicy instrumentu optycznego do jego ogniskowej

S=d/f

gdzie:

d – średnica obiektywu,
f – ogniskowa.

Jest to stała określająca ilość światła docierającego do ogniska głównego soczewki czy zwierciadła.
W fotografii używa się do tego celu pojęcia “liczba przysłony”, które jest odwrotnością światłosiły, a światłosiła nazywana jest “jasnością obiektywu”.

——————————————————————————————————————-


Temperatura barwowa – Miara wyrażana w kelwinach (K), określająca wrażenie barwy światła z danego źródła. Oświetlenie „ciepłe” (np. zachodzącego słońca, lamp żarowych) ma niską temperaturę barwową (poniżej 3000 K), oświetlenie dzienne i błysk flesza ma ok. 5400 K (światło białe), natomiast oświetlenie “chłodne” ma wysoką temperaturę barwową, np. 8000 K w pochmurny dzień. Temperatura barwowa światła ma wpływ na odwzorowanie kolorów na zdjęciach i dlatego – w razie potrzeby – dominantę barwną niweluje się przez odpowiednie ustawienie balansu bieli (w aparatach cyfrowych) lub dobranie filtrów korekcyjnych (w fotografii analogowej).

Tessar – Jedna z najpopularniejszych konstrukcji obiektywów. Jest to obliczony przez P.Rudolpha i produkowany przez Zeissa od 1902 roku czterosoczewkowy anastygmat. Ostatni człon składa się z dwóch sklejonych soczewek, jest to zatem tryplet czterosoczewkowy. Ze względu na doskonałe własności optyczne i możliwość uzyskiwania stosunkowo dużych otworów względnych (rzędu 1:2.8-3.5) jest produkowany był przez wiele firm, głównie jako obiektyw standardowy.

TIFF (Tagged Image File Format) – Jeden z najpopularniejszych komputerowych formatów zapisu grafiki rastrowej. Jest formatem bardzo uniwersalnym, gdyż przechowuje ścieżki i kanały alfa, profile koloru, komentarze tekstowe, pozwala także na zapisywanie dokumentów wielostronicowych. Umożliwia kompresję przechowywanego obrazu przy zastosowaniu rozmaitych algorytmów, zarówno stratnych (np. JPEG) jak i bezstratnych (LZW, CCITT, RLE). Pomimo iż format ten ma już ponad 20 lat, w dalszym ciągu jest rozwijany, co w dużej mierze jest zasługą elastyczności jego pierwotnej koncepcji.

Tilt Shift – Oznaczenie obiektywów z możliwością wykonywania pokłonów, czyli nachylania osi optycznej obiektywu względem osi aparatu. Operacja taka pozwala na nierównoległe względem płaszczyzny zdjęcia ustawienie strefy głębi ostrości. Funkcja ta wykorzystywana jest podczas wykonywania zdjęć reklamowych i trikowych.

Tryplet – rodzaj obiektywu w postaci złożonej z trzech grup soczewek, dwóch skupiających i umieszczonej między nimi rozpraszającej.

TS-E – Oznaczenie obiektywów Canona typu tilt/shift, czyli z możliwością decentrowania osi optycznej. Dzięki tej funkcji pozwalają one na korygowanie (lub zniekształcanie) perspektywy oraz sterowanie orientacją płaszczyzny ostrości. Obiektywy TS-E nie mają silnika autofokusa i wymagają manualnego ustawiania ostrości.

TTL Skrót od ang. Throught The Lens – Oznaczający pomiar oświetlenia poprzez obiektyw. Oznacza to, że światłomierz w aparacie mierzy ilość światła, które przechodzi przez optykę i w rzeczywistości naświetla materiał światłoczuły (film, matrycę itp.). Dzięki takiemu rozwiązaniu aparat uwzględnia przy pomiarze oświetlenia wpływ różnorodnych nasadek (filtrów, telekonwerterów itp.) redukujących ilość przepuszczanego przez nie światła.

——————————————————————————————————————-


UC (Ultra Compact) – Oznaczenie niektórych amatorskich obiektywów zmiennoogniskowych Sigmy, wskazujące na bardzo zwartą i lekką budowę mechaniczną.

Ultrafiolet (Nadfiolet, UV) – Niewidzialne promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od 10 nm do 380 nm., a zatem krótszej niż światło widzialne i dłuższej niż promieniowanie rentgenowskie. Ponieważ tradycyjne materiały światłoczułe są w dużym stopniu uczulone na ten zakres promieniowania, podczas fotografowania w górach lub nad morzem w trakcie słonecznej pogody ultrafiolet może nuć przyczyną powstawania zamglenia oraz barwnej dominanty na zdjęciach – z tego powodu w takich warunkach stosuje się filtry UV (UV-Haze). Matryce (przetworniki) aparatów cyfrowych nie są uczulone na promieniowanie ultrafioletowe, dlatego stosowanie takich filtrów nie jest konieczne.

USM (Ultrasonic Motor) – Nowatorski system napędu układu autofokusa bazujący na nowym rodzaju silnika. W odróżnieniu od typowego silnika elektrycznego, wykorzystuje on elastyczny stojan oraz wirnik z ceramicznymi elementami piezoelektrycznymi. Zasada jego działania jest bardzo prosta, jednak wymaga on zastosowania nowych materiałów oraz wysokiej precyzji wykonania.
Napęd USM zadebiutował w 1987 roku wraz z obiektywem EF 300 mm f/2.8L USM, a od 1990 upowszechnił się w droższych obiektywach Canona. Silnik USM występuje w dwóch odmianach: pierścieniowej (Ring USM) oraz opracowanego w 1992 mikrosilnika (Micro USM). Na świetną renomę znaczka USM zapracowała pierwsza wersja – zapewnia ona bardzo szybkie, precyzyjne i praktycznie bezgłośne ogniskowanie. Dodatkowym atutem pierścieniowego napędu USM jest funkcja FTM (Full-Time Manual), pozwalająca na ręczne przeostrzenie w dowolnym momencie, bez konieczności odłączania napędu AF. W pierścieniowy silnik USM wyposażone są przede wszystkim drogie obiektywy profesjonalnej serii L. Druga wersja silnika USM, mikronapęd, stosowana jest w tańszych szkłach amatorskich. Chociaż sam silnik Micro USM jest niemal równie cichy jak jego pierścieniowa wersja, spory hałas wytwarzają przekładnie napędowe. One też powodują, że obiektywy wyposażone w ten napęd pozbawione są największych zalet pierścieniowego napędu USM – szybkości i funkcji FTM. W 2002 roku światło dzienne ujrzała druga wersja tańszego napędu USM (Micro USM II), przede wszystkim mniejsza i prostsza konstrukcyjnie (a więc i tańsza w produkcji).

UV (Nikon) – Symbolem oznaczony został jeden obiektyw Nikona – manualny UV-Nikkor 105 mm f/4.5, przeznaczony do fotografii w ultrafiolecie. W związku ze swym przeznaczeniem, jego własności optyczne zostały tak obliczone, by wszystkie korekcje odnosiły się do ultrafioletu w paśmie powyżej 200 nm.

——————————————————————————————————————-


VR (Vibration Reduction) – Oznaczenie Nikon dla obiektywów wyposażonych w optyczny stabilizator drgań. By ów stabilizator działał, korpus musi być wyposażony w 10-stykowy kontakt bagnetu. Oznacza to, że analogowe korpusy takie jak F4, F90(s), F60, F70 czy F801 nie obsługują tej funkcji.

——————————————————————————————————————-


Warstwa przeciwodblaskowa – Napylona na soczewki obiektywu cienka warstwa substancji zapobiegającej odbijaniu światła. Pozwala uniknąć wielokrotnego odbicia światła od powierzchni poszczególnych soczewek, i dzięki temu uniknąć takich defektów obrazu jak flary i bliki.

Wartość przysłony (liczba przysłonowa) – Parametr określający otwór względny obiektywu, który wyrażany jest na ogół jako stosunek średnicy źrenicy wejściowej (średnica otworu przysłony widocznego przez przednią soczewkę obiektywu) do ogniskowej – np. dla obiektywu o ogniskowej 50 mm i średnicy źrenicy wejściowej równej 25 mm, wartość przysłony wynosi 25:50 = 1:2 (często stosuje się też zapis f/2). Wartość przysłony jest odwrotnie proporcjonalna do wielkości otworu względnego. Im więc większa wartość przysłony, tym mniejszy otwór względny – co przekłada się bezpośrednio na mniejszą ilość światła przepuszczanego przez obiektyw oraz większą głębię obrazu. Zestawienie pełnych wartości przysłon określa ciąg przysłon.

Wartość robocza przysłony – Wartość przysłony, przy której wykonywane będzie ujęcie. Przymykając przysłonę do tej wartości przed wyzwoleniem migawki możemy obserwować ostateczną postać zdjęcia. We współczesnych aparatach przysłona do wartości roboczej przymykana jest przed wykonaniem zdjęcia automatycznie, starsze aparaty i obiektywy wymagały jej ręcznego domknięcia, zwykle za pomocą dodatkowego pierścienia.

WB Skrót od ang. White Balance – Inaczej Balans bieli.

Wężyk spustowy – Giętki przewód umożliwiający zdalne wyzwolenie migawki aparatu. Właściwy wężyk spustowy ma postać mechanicznego cięgna w elastycznej osłonie, mocowanego w specjalnym, gwintowanym gnieździe aparatu. Obecnie coraz częściej pod tą nazwą występują elektryczne wężyki spustowe – ich zaletą jest praktycznie nieograniczona długość oraz możliwość wbudowania dodatkowych funkcji, np. interwalometru.

Wstępne podnoszenie lustra – Funkcja niektórych lustrzanek jednoobiektywowych, pozwalająca na podniesienie i zablokowanie lustra w tej pozycji przed wykonaniem zdjęcia (wyzwoleniem migawki). Dzięki temu zmniejszają się drgania aparatu, wywołane ruchem lustra.

——————————————————————————————————————-


xD (eXtremally Digital) – Standard kart pamięci flash wprowadzonych na rynek w roku 2002 przez Fujifilm oraz Olympusa i stosowanych przede wszystkim w cyfrowych aparatach fotograficznych tychże firm. Ze względu na niewielką pojemność (512 MB) oraz wydajność (3 MB/s zapis, 5 MB/s odczyt) w swej pierwszej wersji (Standard) nie zdobyły większej popularności. Również wprowadzone później aktualizacje do pierwotnej specyfikacji nie przyniosły przełomu. Co prawda umożliwiają przechowywanie większej ilości danych (do 2 GB), jednak osiągalne transfery przez karty typu M są w dalszym ciągu niezadowalające. Dopiero odmiana typu H, wprowadzona w 2005 roku, pozwala teoretycznie uzyskać prędkość zapisu do 9 MB/s, a odczytu do 15 MB/s. Chociaż obie nowsze odmiany, M i H pozwalają na zapisanie do 8 GB danych, największe dostępne karty w standardzie xD mają pojemność 2 GB.

——————————————————————————————————————-


Zoom – Inaczej obiektyw o zmiennej ogniskowej.

Zoomar – Pierwszy seryjnie produkowany obiektyw zmiennoogniskowy do aparatów na błonę 35 mm. Opracowany został przez dr. Franka Backa z firmy Zoomar z Nowego Jorku, a produkowany był dla Voigtländera w zakładach Kilfitta w Monachium pod nazwą Voigtälnder-Zoomar. Pierwotnie dostępny był z bagnetami Exakta oraz Bessamatic, później wytwarzany był również z gwintem mocującym M42. Obiektyw ten miał dość niespotykany zakres ogniskowych 36-82 mm oraz stały otwór względny 2.8. Stały otwór względny oraz utrzymywanie ostrości obrazu w trakcie zmiany ogniskowej to cechy charakterystyczne tego obiektywu – i nic dziwnego, mieszcząca się na Long Island firma Zoomar specjalizowała się wówczas w produkcji optyki kinematograficznej i telewizyjnej. W sumie pod nazwą Zoomar powstało wiele obiektywów dla różnych systemów i formatów, wszystkie były produkowane w zakładach Heinza Kilfitta.